نورنیوز-گروه جامعه: طبق آمار، بارش های بهار امسال، حدود 85 درصد زیر حد نرمال بارش های بهاری بوده درحالی که باید متوسط بارش های بلند مدت 127 میلیمتر باشد، این مقدار امسال به 4 میلیمتر رسیده است . از ابتدای سال زراعی تاکنون، خسارت خشکسالی به بخش کشاورزی حدود 67 هزار میلیارد تومان برآورد شده است که اگر برنامه ای مشخص برای کنترل خشکسالی در بخش کشاورزی تدوین نشود این پدیده طبیعی می‌تواند امنیت غذایی مردم را تهدید کند.
تغییرات آب و هوایی از جمله خشکسالی، به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روش‌های مدیریت کنترل آفات و بروز آفات مهاجم جدید تأثیر می‌گذارد که نتیجه آن تهدید تولیدات گیاهی و امنیت غذایی است.
پیش بینی می‌شود افزایش شدت و فراوانی دوره‌های خشکسالی، تأثیر زیادی بر سیستم‌های تولید محصولات کشاورزی داشته باشد و جمعیت آفات در سیستم‌های زراعی و باغی هم از نظر توزیع مکانی و زمانی و هم از نظر وضعیت آنها به عنوان گونه های آفت تأثیر قرار بگیرند.
به گفته کارشناسان در شرایط کمبود آب خسارت بیماریهای گیاهی و نباتی بیشتر شده است.کارشناسان و متخصصان حوزه امنیت غذایی راههای بسیار تاثیر گذاری برای کاهش خسارات ناشی از خشکسالی برای باغداران و کشاورزان دارند روش های مختلفی در استفاده از آبیاری و سیستم زراعت و حتی استفاده از سموم برای کنترل بیماری ها که در صورت اجرا شدن این موارد، ثمرات بسیاری خوبی به جا خواهد گذاشت اما اشکال کار کجاست و چرا این دستورات اجرا نمی شود؟
اما یکی از مشکلاتی که وجود دارد عدم اطلاع رسانی به موقع در زمینه مقابله با آفات در دوران سخت خشکسالی و مهمتر از آن انتقال پیام و دریافت آن توسط اکثر کشاورزان و باغداران است به طوری که بخاطر عدم دریافت پیام به موقع معمولا اقدامی مناسبی انجام نمی گیرد که این امر باعث خسارات فراوان شده است. با نگاهی به عوامل تولید تا انتقال پیام به این نکته خواهیم رسید که مشکل از کجا نشات می گیرد .
مدیران و کارشناسان سازمان های حوزه امنیت غذایی: تولید کننده پیام های مرتبط برای استفاده مخاطبان خاص
روابط عمومی های سازمان های مرتبط: انتقال دهنده پیام مدیران و کارشناسان به مخاطب و رسانه
رسانه های ملی ، منطقه ای و محلی: رساندن پیام با سرعت و دقت به جامعه هدف
کشاورز و باغدار: دریافت کننده و اجرای صحیح پیام
با بررسی اجمالی متوجه خواهیم شد که این فرایند به درستی اجرا نمی شود و با تکمیل و اجرای درست آن می توان تا حدود قابل توجه ای از خسارات جلوگیری کرد.
در حال حاضر اطلاع رسانی به کشاورز و باغدار انجام می پذیرد اما کامل و جامع نیست. در واقع کارکرد فرستنده – پیام – وسیله انتقال – گیرنده در این حوزه دچار اختلال است که باید برای این موضوع فکر اساسی و جدی کرد.
به نظر نگارنده «سامانه جامع اطلاع رسانی» به کشاورز و باغدار می تواند کمک شایانی به این اقشار باشد و آنها را به موقع از خطرات آگاه و نحوه مقابله با آن را تشریح نماید و از این طریق کشاورز و باغدار را به ادامه کار در زمین و باغ امیدوار و مهمتر از آن امنیت غذایی را برای کشور عزیزمان به ارمغان بیاورد .
در این بین نقش رسانه در جهت آگاهی بخشی به گروههای هدف از جمله باغداران و کشاورزان بیش از پیش حس می شود رسانه ها می بایست با آگاهی بخشی به موقع در این زمینه خسارات ناشی از خشکسالی و آسیب باغ ها و زمین های کشاورزی را کم کنند .
امروزه رسانه ها در عمل با قدرت بسیار بالا و سرعت زیاد برای پوشش خبری بحرانها وارد صحنه شده و در جایگاه نمایندگان افکار عمومی به یکی از صحنه گردانان عرصه بحران تبدیل شده اند .عملکرد رسانه ها اگر همسو با اهداف کارشناسان و مدیران بحران باشد خدمتی بزرگ به آنان برای حل بحران است .
به طور معمول، همه افراد اطلاعات خود را از طریق رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی کسب می کنند و سازمان ها نیز برای ارتباط با مخاطبان خود به صورت گسترده از فناوری های ارتباطی بهره می گیرند. در چنین شرایطی طبیعی است که وسایل ارتباط جمعی در بحران و مدیریت بحران نقش مهم و اساسی ایفا نمایند، این امر موجب شده است تا در دهه های اخیر ارتباطات یکی از عوامل کلیدی در موفقیت مدیریت بحران تلقی شود.
امروز در کشور با دو نسل قدیم و نسل جدید از کشاورز و باغدار مواجه هستیم ؛ هر چند با گسترش شبکه های نوین ارتباطی نسل گذشته و قدیمی تر همچنان از این پیام رسان ها بهره ای نمی برند؛ شاید یکی از آفات امر استفاده از وسایل ارتباطی به شیوه سنتی و بروز نشدن نسل قدیمی در این خصوص باشد، بنابراین رسانه ملی در انتقال و ترویج پیام های مرتبط در مبارزه با آفات در دوران خشکسالی بسیار مهم و حیاتی است .
در این میان اما نسل جدید از این نوع وسایل ارتباطی بهره کافی برده و ضمن اطلاع یابی از جدیدترین اخبار حوزه کشاورزی به موقع با مشکلات برخورد می کنند. استفاده از رسانه های نوین ، آشنایی کشاورزان و باغداران به این نوع سیستم های ارتباطی کمک شایانی در جلوگیری از خسارات های عظیم و تهدید امنیت غذایی در کشورمان می شود .
در این بین نقش روابط عمومی سازمان های مرتبط با حوزه کشاورزی حیاتی است، آنها می بایست حلقه ارتباطی بین نظرات کارشناسان و متخصصان امنیت غذایی و رسانه ها به عنوان انتقال دهنده پیام به مخاطبان خاص که کشاورزان و باغداران هستند باشند و نقش خود را در این زمینه به خوبی اجرا کنند .
تا اجرایی شدن کامل «سامانه جامع اطلاع رسانی» ، باغدار و کشاورز می بایست با سریعترین راه ممکن از خسارات احتمالی مطلع و راه های مقابله با آن را بیاموزد ؛ از این رو متولیان امر باید استفاده از سامانه پیامکی به مخاطبان را به صورت منطقه ای و محلی در دستور کار خود قرار دهند. در همین راستا به روز رسانی و تکمیل لیست کشاورزان و باغداران از طریق شوراهای روستا و هیات امنای مساجد جهت اطلاع رسانی اورژانسی پیام ها ضروری به نظر می رسد .
به طور مشخص در دوران مهم خشکسالی و حتی پس از آن، در صورت اطلاع رسانی با سرعت و دقت و صحت و از مبادی درست و معتبر می توان به مقدار چشمگیری از میزان آفات به باغات و مزارع جلوگیری کرد .کنترل بحران خشکسالی با کمک رسانه ها از طریق آگاهی بخشی به جامعه هدف، می تواند بخش مهمی از این مشکل یا معضل را حل کند و کمک بسیار بزرگی به امنیت غذایی در این دوران باشد.
به نظر می رسد سید جواد ساداتی نژاد وزیر جدید کشاورزی می تواند کمک شایان به حل این مشکل و جلوگیری از خسارات ناشی از آن کنند و امیدواریم هر چه سریعتر این امر محقق شود تا خسارات ناشی از عدم اطلاع رسانی صحیح و به موقع به کشاورزو باغدار به حداقل برسد.
*رضا تیموری ؛ کارشناس رسانه و روابط عمومی
منبع: تسنیم