«بچه مردم»؛ سینمایی بین خیال و واقعیت

نورنیوز-گروه فرهنگی: فیلم "بچه مردم" ساخته محمود کریمی، مستندساز باسابقه، یکی از آثار بحث‌برانگیز جشنواره فجر چهل و سوم است. این فیلم که در سکوت خبری تولید شده بود، روایتی چندلایه از کودکی بی‌سرپرست ارائه می‌دهد که در مسیر زندگی با چالش‌های بزرگی روبه‌رو می‌شود. داستان فیلم در چند مقطع زمانی روایت می‌شود و یکی از آن‌ها مربوط به دوران جنگ است. خلاصه رسمی فیلم هم اشاره‌ای به مفهوم قهرمان شدن در مسیر زندگی دارد، جایی که شخصیت تاجی از الیور توییست گرفته تا حضرت یوسف و موسی، سرنوشت قهرمانان را به هم گره می‌زند و از کودکانی می‌گوید که ناچارند روی پای خودشان بایستند.

کریمی که بیشتر به واسطه ساخت آیتم‌های برنامه خندوانه شناخته می‌شود، در این فیلم به سراغ یک درام اجتماعی با رگه‌هایی از طنز و احساسات انسانی رفته است. تهیه‌کنندگی فیلم بر عهده سیدعلی احمدی بوده و موسسه خیریه بهشت امام رضا، که با حمایت از کودکان ناتوان شناخته می‌شود، در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده است.

سینمایی که به زیبایی اهمیت می‌دهد

بچه مردم از لحاظ بصری، فیلمی چشم‌نواز و متفاوت در سینمای ایران محسوب می‌شود. طراحی صحنه، نورپردازی و رنگ‌بندی فیلم توجه منتقدان را جلب کرده است. برخی این سبک بصری را با آثار وس اندرسون و ژان پی‌یر ژونه مقایسه کرده‌اند و معتقدند که کریمی موفق شده با استفاده از رنگ‌های زنده و میزانسن‌های دقیق، فضای خاصی خلق کند.

یکی دیگر از نکات مثبت فیلم، فیلمبرداری حساب‌شده و تدوین متناسب با لحن روایت است. حرکت نرم دوربین و قاب‌بندی‌های منظم، به ویژه در صحنه‌های مرتبط با دوران کودکی شخصیت اصلی، احساس سرزندگی و نوستالژی را القا می‌کند. با این حال، برخی از منتقدان معتقدند که فیلم در بخش‌های مرتبط با جنگ، به جای واقع‌گرایی، به سمت ایده‌آل‌سازی حرکت کرده و از مستندات تاریخی فاصله گرفته است.

ترکیب درخشانی از نسل‌های مختلف

یکی از نقاط قوت بچه مردم بازی‌های تأثیرگذار بازیگران نوجوان آن است. چهار بازیگر کودک که در محوریت داستان قرار دارند، به شکلی باورپذیر نقش خود را ایفا کرده‌اند. علاوه بر آن، حضور چهره‌های باتجربه‌ای مانند رضا کیانیان، صابر ابر و جواد عزتی در نقش‌های مکمل، بر جذابیت فیلم افزوده است. این بازیگران اگرچه زمان زیادی روی پرده ندارند، اما حضور آن‌ها کاملاً به‌یادماندنی است و وزن احساسی فیلم را افزایش داده است.

  نمادگرایی افراطی

در حالی که بسیاری از مخاطبان از روایت احساسی فیلم استقبال کرده‌اند، برخی منتقدان نسبت به پایان‌بندی و نحوه جمع‌بندی قصه نقدهایی مطرح کرده‌اند. فیلم در پرده سوم خود وارد فاز قهرمان‌سازی می‌شود و تلاش می‌کند سرنوشت شخصیت اصلی را با مضامین ازخودگذشتگی، جنگ و هویت گره بزند. اما این بخش از فیلم در مقایسه با دو پرده ابتدایی که واقع‌گرایانه و پر از لحظات احساسی بودند، کمی اغراق‌شده و شعاری به نظر می‌رسد.

این مسئله باعث شده که برخی منتقدان، فیلم را از منظر فرم داستانی دارای عدم تعادل در لحن بدانند. در حالی که دو سوم ابتدایی فیلم، بر پایه طنز ملایم، احساسات انسانی و موقعیت‌های ملموس بنا شده است، پرده سوم با ورود به فضای جنگ، ناگهان تغییر لحن داده و بیش از حد جدی و دراماتیک می‌شود.

اجتماعی سازی سرنوشت کودکان بی‌سرپرست

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بچه مردم، توجه به مشکلات کودکان بی‌سرپرست و نقش سرنوشت در شکل‌گیری آینده آن‌هاست. این فیلم تصویری انسانی از کودکان بی‌پناه ارائه می‌دهد که برای یافتن هویت خود در جامعه تلاش می‌کنند. این پیام اجتماعی، باعث شده که فیلم فراتر از یک درام صرفاً احساسی باشد و به اثری تأمل‌برانگیز تبدیل شود.

فیلمی متمایز اما نه بی‌نقص

بچه مردم فیلمی متفاوت در سینمای ایران است که با روایت گرم، شخصیت‌های دوست‌داشتنی، بازی‌های قوی و طراحی بصری جذاب، توانسته در جشنواره فجر ۱۴۰۲ توجهات را جلب کند. با این حال، چالش‌های ساختاری در پایان‌بندی و تغییر ناگهانی لحن فیلم، آن را از رسیدن به یک اثر بی‌نقص بازداشته است.

به نظر می رسد با توجه به واکنش‌های مثبت منتقدان و استقبال از فضای احساسی فیلم، بچه مردم میتواند یکی از مدعیان جدی سیمرغ بهترین فیلم اول و چند جایزه دیگر در جشنواره امسال محسوب شود.