نورنیوز ـ گروه فرهنگ و جامعه: بررسی کنش کشورهای مختلف در برخورد با پناهجویان نشان می‌دهد چه در سطح مردم و چه در سطوح دولت‌ها، برخوردهای متفاوتی با آوارگان جنگ و خشونت بروز و ظهور یافته است.
بسیاری از کشورها با اعمال سیاست‌های خشونت آمیز، جلوگیری از اعطای حقوق انسانی و تبعید‌های اجباری کوشیده‌اند تا از ورود پناهجویان به کشورشان جلوگیری کنند.
در این میان بررسی تاریخی یک قرن اخیر در ایران نشان می‌دهد که رفتار ایرانیان با سه موج بزرگ حضور پناهندگان در ایران بر مبنای نوع‌دوستی، انسانیت و عطوفت همراه بوده‌است.
تاریخ گواه است که در سال ۱۹۴۰ و در اثر جنگ جهانی دوم موج‌های گسترده‌ای از مهاجرت‌های اجباری از سوی اروپا به سایر نقاط جهان شکل گرفت. ایران نیز در سال ۱۳۲۰ میزبان بیش از ۴۰ هزار تبعه لهستانی بود که برای مدتی نه چندان کوتاه در کشورمان اقامت داشتند.
در آن زمان ایران دچار مشکلات گسترده‌ی داخلی و خارجی بود. از یک سو خاک ایران از شمال و جنوب تحت اشغال قرار داشت و از سویی دیگر به واسطه حضور نیروهای انگلیسی کشور دچار کمبود آذوقه و قحطی شدید بود. هم زمان بیماری تیفوس، تیفوئید و سل از جای جای کشور به مرکز مخابره می‌شد.
با این حال میزبانی ایرانیان از لهستانی‌ها به گونه‌ای بود که نمایندگان لهستانی‌ها در زمان خروج از ایران در طی نامه‌ای این میزبانی را «صمیمانه» و «دوستانه» خواندند و به مقامات ایرانی نوشتند: «ما نه تنها با قلبی مملو از امتنان ایران را ترک می‌کنیم بلکه بهترین ادعیه صمیمانه خود را برای سعادت و ترقی کشور شما و ملت ایران نثار می‌کنیم...»
حضور لهستانی‌ها در ایران را می‌توان به عنوان یکی از درخشان‌ترین مواجهات ملل با پناهجویان در قرن اخیر مورد توجه قرار داد.
در دهه شصت و تحت ظلم‌های شدید رژیم بعث عراق موج‌های گسترده‌ای از مردم عراق نیز به ایران پناهنده شدند. انقلاب اسلامی در آن زمان به تازگی پیروز شده بود و کشور با مسائل مختلفی از جمله جنگ دست و پنجه نرم می‌کرد. با این حال عمده عراقی‌ها علیرغم آنکه از کشور متخاصم پناه آورده بودند، از سوی مردم و مسئولین ایران پذیرفته شده و در شهرهای مختلف سکونت گزیدند.
وجود جوامع کوچک عراقی در شهرهایی نظیر تهران، قم، شیراز، مشهد، اصفهان و... نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از این مهاجرین ضمن پذیرفته شدن در جامعه ایران با برخورداری از آزادی عمل توانستند جامعه خود را در شهرهای مقصد بازنمایی کنند و در کنار فعالیت‌های اقتصادی با ایجاد نهادهایی مانند مسجد، حسینیه و...در شهرهای مختلف ایران زیست فرهنگی و اجتماعی خود را تثبیت کنند. بخش زیادی از عراقی‌های مهاجر پس از سقوط صدام به کشور خود بازگشتند.
سومین موج پناهجویی به ایران در سال ۱۹۸۰ از شرق کشور و به دنبال جنگ شوروی و افغانستان آغاز شد. این مهاجرت‌ها بعدا در سال ۱۹۹۲ در اثر جنگ داخلی، ۲۰۰۱ و پس از تجاوز آمریکا به افغانستان و در سال ۲۰۲۱ به دنبال فجایع خروج آمریکا و به قدرت رسیدن طالبان ادامه یافت.
میزبانی ایرانی‌ها طی همه این سال‌ها که طبق برآوردها بیش از ۴ میلیون افغانستانی در ایران زندگی می‌کرده‌اند همواره بر اساس اصول انسانی و اعتقادی بوده است.
ایران بدون دریافت کمک‌های بین‌المللی برای افغانستانی‌ها از محل بودجه‌های عمومی خود، امکانات آموزشی و حتی آموزش عالی را برای این مهاجران فراهم کرده است. همچنین این جمعیت تحت پوشش خدمات بهداشتی مانند واکسیناسیون نیز قرار گرفته‌اند.
ایران حق مالکیت، کار، بیمه، ازدواج و... را به جز در موارد خاص برای اتباع خارجی که در آغاز به صورت غیرقانونی وارد خاک ایران شده‌اند به رسمیت شناخته که کمتر کشوری در سراسر جهان چنین حقوقی را برای جمعیت بالای یک میلیون نفر در نظر گرفته‌است.
بررسی جامعه شناسانه این وقایع و مرور رفتارهای نوع دوستانه مردم ایران در برخورد با مهاجرین در این سه مقطع نشان می‌دهد، ایرانیان فارغ از رنگ،نژاد و دین پناهندگان صرفا با معیارهای انسانی با آنها برخورد کرده‌اند.
لهستانی‌های یهودی‌تبار، عرب‌ها و کردهای عراقی مسلمان و تاجیک‌ها و هزاره‌ها و پشتون‌های افغانستانی برای ایرانیان تفاوتی نداشته‌اند، چه آنها که از مرزهای شمالی وارد خاک ایران شده‌اند و چه آنها که از شرق و غرب به ایران پناه آوردند مطابق اندیشه‌های اخلاق ایرانی و اسلامی از آنها میزبانی شده است.
نورنیوز