نورنیوز ـ گروه سیاسی: «نمادسازی» در حرکت های اجتماعی و اعتراضات از دیرباز در سطح جهان رایج بوده است.
«نماد» در اعتراضات به معنای نشانه هایی است که نمایانگر یک اندیشه و یا فهم مشترک است و برای گروه معترضان با خواسته های مشترک، معنایی فراتر از معنای ظاهری اش دارد. این نشانه برای ایجاد شور و انگیزه در افراد انتخاب می شود و در تهییج آنها نقش اساسی دارد .
قدرت و نیرو بخشی نماد به اندازه ای است که سالهاست از آن به عنوان سلاح استفاده می شود و بسیاری از کشورها برای تضعیف رقبایشان دست به نمادسازی و تهییج شهروندان آن کشور می زنند.
البته باید توجه داشت که نماد، علت العلل شکل گیری یک اعتراض نیست، بلکه وسیله ای برای غیر قابل کنترل کردن آن به حساب می آید .
طی دهه های اخیر، «انقلاب های رنگین» یکی ابزارهای آمریکا برای دخالت در امور کشورها بوده که در آن استفاده از نماد در سطح وسیعی صورت گرفته است. این نوع انقلاب ها از شیوه های براندازی نرم است که نوعی دگرگونی و جابجایی قدرت همراه با مبارزه منفی و نافرمانی مدنی را شامل می‌شود.
این شیوه عمدتا برای کشورهای شوروی سابق در اروپای مرکزی و شرقی، آسیای مرکزی و قفقاز استفاده شد و در ابتدا با وجود اینکه در بسیاری موارد پس از موفقیت اولیه، با شکست روبرو شد، اما تا حدودی برای از میان برداشتن موانع هژمونی آمریکا، موفق عمل کرد .
از سویی؛ ارزیابی کلی استفاده از چنین روشی نشان داد که انقلابهای رنگین معمولا نتوانسته اند پروژه براندازی را تکمیل کرده و در نهایت نتیجه مطلوب برآورده نشده است، لذا شیوه برخورد کشورهای غربی با معترضان در کشورهای رقیب تغییر کرد.
«جوکر»، نام شخصیتی است که تا پیش از این به عنوان یک ضد قهرمان در داستان بتمن شناخته می شد و در بیشتر روایت های گذشته، هویتی مجهول داشت، با این وجود تا پیش از این به عنوان یک «جنایتکار محبوب» در بین مخاطبین شناخته می شد.
اخیرا اما؛ با ساخت فیلمی درباره زندگی یک «جوکر» و علت تبدیل او به یک جنایتکار، ارتباط مخاطبان با این ضد قهرمان محبوب دستخوش تغییر شد .
سینمایی «جوکر»، داستان مرد فقیری را روایت می کند که با مادرش زندگی کرده و برای گذران زندگی خود، به اجبار نقش دلقک را بازی می کند.
او که از بیماری روانی «خنده های غیرقابل کنترل» رنج می برد، آرزو دارد که یک کمدین معروف شده و از این طریق بتواند مردم را بخنداند. با این وجود، پس زدن دائم و تحقیر او و همچنین فساد بی حد و اندازه جامعه ای که ساکن آن است، روند زندگی او را تغییر می دهد و در نهایت او را تبدیل به یک آدمکش حرفه ای می کند که میل به آشفتگی افسار گسیخته دارد.
او بدون هیچ برنامه ای تنها هرج و مرج ایجاد کرده و بدون محاکمه خون می ریزد. مردم شهر «گاتهام»(شهر محل زندگی او) که مانند او قربانی اختلافات طبقاتی و تبعیض هستند نیز به تاسی از او به خیابان‌ها می‌ریزند و با غارت فروشگاه‌ها و آتش زدن اماکن، دست به جنایت و کشتار حاکمان می زنند.
از طرفی؛ همزمانی اکران این فیلم با اتفاقاتی در منطقه غرب آسیا، باعث شده تا برخی تحلیلگران به نیت و هدف این فیلم برای نمادسازی و آموزش معترضان در این کشورها اشاره کنند. هر چند این گزاره به این معنا نیست که فیلم «جوکر» به وجود آورنده اصل اعتراض در این کشورها است اما خشونت حاکم بر اعتراضات و کشتارها توسط معترضان، تایید کننده این نکته است که اراده ای برای جهت دادن به اعتراضات بر حق مردم علیه کاستی ها و تبعیض ها وجود داشته است .
به بیان بهتر؛ نقش جوکر در اینجا «توجیه کننده» خشونت است و به نظر می رسد پس از ناکامی در مبارزات مسالمت آمیز، این بار نقشه دشمن، به آشوب کشیدن اعتراضات و موجه ساختن آن با استفاده از نمادسازی جدید است.
به عنوان مثال، اتفاقاتی که امروز در عراق می بینیم، در واقع امری برگرفته از همین نمادسازی است. معترضانی که به حق، از اوضاع به تنگ آمده اند، هم وطن بیگناه خود را می کشند و با جنازه آویخته آن عکس یادگاری می گیرند و وضعیت نابسامان زندگی خود را، توجیه کننده این جنایات افسار گسیخته عنوان می کنند.
نکته قابل توجه در این ماجرا؛ استفاده از ماسک و نمادهای جوکر توسط این افراد است و اگر دقیق بنگریم، نمی توان همذات پنداری مردم با این شخصیت را اتفاقی دانست.
برخی کارشناسان در این باره معتقدند؛ قطعا در شخصیت پردازی این ضدقهرمان، ظرفیت موجود برای جهت دادن مردم در بیان اعتراضات خود، در نظر گرفته شده است، چرا که جوکر از پیش، کارکتر محبوبی بوده و پیش بینی استقبال از این فیلم کار دشواری نبوده است.
بر این اساس؛ به نظر می رسد که نظام سلطه در استفاده از سبک و سیاق های مختلف برای براندازی نظام های سیاسی مخالف خود، در چارچوب تئوری های براندازی نرم، به الگویی رسیده است که به زعم آنها در صورت اجرای کامل و بی عیب و نقص، می تواند مکمل دیگر سناریوها برای دگرگونی نهایی نظام حاکم در آن کشورها باشد.
به معنای دقیقتر اینکه؛ اگر شروع پروژه های براندازی نرم به عنوان گامی رو به جلو نسبت به شیوه های سخت در سالهای دورتر، توانست گام مهمی در راستای حذف موانع هژمونی آمریکا در جهان بردارد، اما در گام بعدی، نماد «رنگ» باید تبدیل به یک «نماد زنده» می شد تا هم ضریب همذات پنداری جامعه هدف را عمق بخشیده و هم توان راهبری میدانی برای تحرکات ساختارشکنانه را داشته باشد
نورنیوز