نورنیوز-گروه فرهنگی: آمارهای منتشرشده از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سال ۱۴۰۲، تصویری قابل تأمل از وضعیت کتابخوانی در ایران ارائه می‌دهد. بر اساس این داده‌ها، میزان عضویت در کتابخانه‌های عمومی در دو دهه اخیر (۱۳۸۱ تا ۱۴۰۲) با نوساناتی همراه بوده اما در مجموع روندی صعودی داشته است. شمار اعضای کتابخانه‌ها از حدود ۱.۵ میلیون نفر در سال ۱۳۸۱ به بیش از ۲.۶ میلیون نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است؛ یعنی رشدی نزدیک به ۷۵ درصد.
در میان استان‌های کشور، خراسان شمالی با ۲۴,۲۳۲ عضو کتابخانه به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، عنوان کتاب‌خوان‌ترین استان ایران را از آن خود کرده است. پس از آن، یزد و خراسان جنوبی با فاصله‌ای اندک در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند. این آمار نشان‌دهنده‌ی نفوذ عمیق فرهنگ مطالعه در مناطق شرقی و مرکزی ایران است، جایی که سنت کتابخوانی و ارتباط با کتابخانه‌های عمومی ریشه‌دارتر به نظر می‌رسد.
در مقابل، استان‌های سیستان و بلوچستان، تهران و آذربایجان غربی در پایین‌ترین سطح جدول قرار گرفته‌اند. کمبود زیرساخت‌های فرهنگی، تراکم جمعیتی بالا، و گسترش رسانه‌های دیجیتال در پایتخت از عوامل مؤثر در کاهش عضویت کتابخانه‌ای در این مناطق ارزیابی می‌شود.
با این حال، بررسی روند کلی نشان می‌دهد که پس از افت شدید عضویت در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹ (که به دلیل شیوع کرونا رخ داد)، از سال ۱۴۰۰ به بعد دوباره تمایل به مطالعه و عضویت در کتابخانه‌ها رشد کرده است. این افزایش را می‌توان نشانه‌ای از بازگشت تدریجی جامعه ایرانی به الگوهای فرهنگی پایدار دانست.
تحلیل این داده‌ها بیانگر آن است که سیاست‌های توسعه کتابخانه‌های عمومی، برگزاری جشنواره‌های کتابخوانی و گسترش خدمات دیجیتال نقش مهمی در بازآفرینی فرهنگ مطالعه در کشور داشته‌اند. با تداوم این مسیر، می‌توان امید داشت ایران در دهه آینده شاهد جهشی تازه در شاخص‌های سواد فرهنگی و کتابخوانی باشد.