نورنیوز- گروه بین الملل: برای دهه‌ها، نیروهای مسلح پیشرفته از موشک‌های گران‌قیمت برای حملات دقیق و از توپخانه ارزان‌تر برای بمباران گسترده استفاده می‌کردند. حال، ایالات متحده و متحدانش در تلاش شتابان برای توسعه نسخه‌های تقلیدی سلاح ارزان‌قیمت و دوربردی هستند که ایران با نام «پهپادهای شاهد» تولید می‌کند.
براساس برآوردها، هر پهپاد شاهد تنها ده‌ها هزار دلار هزینه دارد و قادر است بیش از هزار مایل پرواز کند. این پهپاد طراحی‌شده در ایران اثبات کرده در غلبه بر سامانه‌های دفاع هوایی به‌طور ویژه مؤثر است.
رسانه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در مطلبی نوشت، جنگ اوکراین نشان داده که پهپادها می‌توانند هم ارزان و هم دقیق باشند. روسیه به‌طور مرتب ده‌ها شاهد را همزمان پرتاب می‌کند که هنگام برخورد منفجر می‌شوند. گاهی اوقات موشک‌ها همزمان با سیل پهپادها شلیک می‌شوند و این شانس عبور از پدافند دفاعی را افزایش می‌دهد.
ژنرال آندره استور، فرمانده نیروی هوایی و فضایی سلطنتی هلند، گفت که جنگ اوکراین اهمیت پهپادهای مقرون‌به‌صرفه و دوربرد را نشان داد و غرب در جایگاهی که باید باشد قرار ندارد.
استور گفت: «اگر وارد جنگ شوید، به منابع مالی عمیق و بسیار عمیق نیاز دارید.»
رسانه آمریکایی می‌نویسد، شرکت‌هایی در آمریکا، چین، فرانسه، بریتانیا و سایر کشورها همگی روی پهپادهای خود کار می‌کنند که در پی تقلید از شاهد هستند.
اوکراین دست‌کم دو سال است که با پهپادهای دوربرد به روسیه حمله می‌کند و اخیراً از یک پهپاد بال مثلثی استفاده کرده که ظاهراً دقیقاً شبیه شاهد است. با این حال تحلیلگران می‌گویند غرب تا حد زیادی عقب است و با چالش‌های مختلفی از جمله هزینه‌های بالاتر روبه‌روست.
ایران اوایل دهه ۲۰۰۰ کار روی شاهد را شروع کرد، پس از توسعه پهپادهای دوربرد مشابه در اراضی اشغالی فلسطین و آفریقای جنوبی. براساس این گزارش، از آن زمان این پهپاد توسط ایران برای حمله به اراضی اشغالی و همچنین توسط نیروهای مقاومت در سراسر خاورمیانه استفاده شده است.
وال استریت ژورنال گزارش داد که روسیه اواخر ۲۰۲۲ پس از امضای توافقی با ایران برای خرید و تولید محلی این پهپادها، شروع به استقرار پهپادهای شاهد کرد. از آن زمان، روسیه ده‌ها هزار از نسخه‌های خودِ این پهپادهای هجومی — و همچنین طعمه‌ها — را به‌سوی اهداف در اوکراین پرتاب کرده است.
پیت هگست، وزیر جنگ آمریکا، در یادداشتی در ژوئیه خواستار تقویت پایهٔ تولید پهپاد در آمریکا و تجهیز واحدهای رزمی به انواع پهپادهای آمریکایی و کم‌هزینه شد.
در رویدادی در پنتاگون در جریان همین تابستان، ۱۸ نمونهٔ اولیه پهپاد ساخت آمریکا به نمایش گذاشته شد. یکی از آنها «لوکاس» بود، تولید شرکت اسپکترورکز در فینیکس، که شباهت نزدیکی به شاهد دارد. این شرکت که بودجهٔ دولتی دریافت کرده، پهپاد مذکور را «اقتصادی» و دارای نیازهای لجستیکی اندک توصیف می‌کند.
«اروهد»، یک پهپاد هجومی دوربرد ساختهٔ گریفون ایروسپیس، همچنین دارای شکل بال مثلثی مشابه شاهد است. شرکت مستقر در مدیسون، آلاباما، می‌گوید این پهپاد برای تولید انبوه ساخته شده و می‌تواند به روش‌های گوناگون پرتاب شود.
روزنامه آمریکایی گزارش داد، پهپادهای شاهد و تقلیدکنندگان‌شان چنان همه‌گیر شده‌اند که شرکت‌هایی از جمله گریفون و شرکت سوئدی ساب اکنون پهپادهایی برای تمرین هدف‌گیری می‌فروشند که طوری طراحی شده‌اند که شبیه عملکرد تسلیحات ایرانی باشند؛ اما نیروی کار و مواد گران‌قیمت برای همهٔ سازندگان پهپاد در غرب مشکل‌ساز است.
شرکت دفاعی آمریکایی آندوریل اینداستریز سال گذشته ۲۹۱ فروند از پهپادهای دوربرد آلتئوس خود را به تایوان فروخت؛ قراردادی که ارزش هر پهپاد را، همراه با آموزش و زیرساخت پشتیبانی، بیش از یک میلیون دلار برآورد می‌کرد. در مقابل، تحلیلگران می‌گویند روسیه می‌تواند نسخهٔ بسیار ساده‌تر شاهد را با قیمتی در حدود ۳۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ دلار به ازای هر فروند تولید کند.
به گفتهٔ استیو رایت، مشاور شرکت‌ها و دولت بریتانیا در طراحی پهپاد، طراحی بال مثلثی شاهد به تولید انبوه ارزان کمک می‌کند چون معمولاً نیاز به اجزای سازه‌ای مثل دنده‌های نگهدارنده ندارد.
بدنهٔ فایبرگلاس یا فیبرکربن و به‌کارگیری موتور پروانه‌ای به‌جای پیشرانش جت نیز هزینه‌ها را پایین نگه می‌دارد. برخی سازندگان غربی می‌گویند عملکرد بهتر پهپادهایشان ارزش هزینهٔ اضافی را دارد.
شرکت ام‌جی‌آی انجینیرینگ بریتانیا گفت پهپاد دوربرد آنها، اسکای‌شارک، می‌تواند با سرعت ۲۸۰ مایل در ساعت پرواز کند در حالی که سرعت شاهد-۱۳۶ حدود ۱۱۵ مایل در ساعت است. مایک گاسکون، بنیان‌گذار شرکت، گفت که این امر هدف‌گیری آن را سخت‌تر خواهد کرد.
گاسکون که پیش‌تر روی خودروهای فرمول یک کار کرده، گفت: «اگر دو برابر اسکای‌شارک‌ها به هدف برخورد کنند، آن‌وقت هزینهٔ کلی بسیار کمتر از یک شاهد خواهد بود.»
شرکت ام‌جی‌آی قیمت پیشنهادی اسکای‌شارک را بین ۵۰۰۰۰ تا ۶۵۰۰۰ دلار اعلام می‌کند.
غول موشکی اروپایی «ام‌بی‌دی‌ای» هم می‌گوید پهپاد هجومی دوربرد آن ترکیبی از یک موشک کروز و یک پرندهٔ بدون سرنشین است. این شرکت با یک خودروساز فرانسوی همکاری کرده تا این سلاح جدید را تولید کند که برای شلیک از زمین به‌صورت رگبار طراحی شده است.
هوگو کوکره، مدیر توسعهٔ کسب‌وکار در ام‌بی‌دی‌ای، گفت: «تولید انبوه با کسری از هزینهٔ موشک کروز، دفاع دشمن را خسته خواهد کرد.»
این شرکت قیمت سلاح جدید را افشا نکرده است. غول موشکی اروپایی ام‌بی‌دی‌ای گفت پهپادی که دارای موتور جت است و بردی حدود ۳۰۰ مایل دارد، تحت تأثیر جنگ اوکراین طراحی شده است.
به گزارش وال استریت ژورنال، البته باید گفت که نظامیان غربی جایگزین‌هایی برای پهپادها دارند.
ایالات متحده چندین برنامه را برای بررسی مهمات هجومی یک‌طرفه کم‌هزینه دنبال می‌کند، از جمله برنامهٔ «خانوادهٔ موشک‌های جمعی مقرون‌به‌صرفه» نیروی هوایی.
نیروهای آمریکایی همچنین می‌توانند با استفاده از طعمه‌های الکترونیکی و فیزیکی یا اعزام هواپیماها برای اصابت به اهداف، مؤلفه‌های جنگ‌افزاری موجود را تقویت کنند. اما برای برخی کارشناسان نظامی، استفادهٔ روسیه از شاهدها در اوکراین نشان می‌دهد که غرب به گزینه‌های بیشتری نیاز دارد تا موشک‌هایی که هر کدام بیش از یک میلیون دلار هزینه دارند و بیش از یک سال برای ساخت زمان می‌برند.
جیمز پاتن راجرز، کارشناس پهپاد در مؤسسه سیاست فناوری کورنل بروکس در دانشگاه کورنل، گفت استفادهٔ روسیه از پهپادهای تولید انبوه برای فرسودن پدافندها «بازی را تغییر داده» است.
راجرز گفت: «حملات اشباعی دقیق، ارزان و دوربرد یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای امنیت بین‌الملل است.»