نورنیوز-گروه سیاسی: مجلس شورای اسلامی امروز لایحه دولت برای مقابله با «انتشار محتوای خلاف واقع» در فضای مجازی را تصویب کرد و این قانون هم به جمع قوانینی اضافه شد که متعاقب جنگ 12 روزه اخیر تصویب شده است.
در ترکیب «محتوای خلاف واقع» این که «واقع» چگونه و با چه عینکی دیده شود تا «خلاف» آن روشن شود، خود یک مساله است. فارغ از این که تعریف و تفسیر «محتوای خلاف واقع» در اجرا تا چه اندازه متناسب معنای حرفهای آن باشد یا نباشد؛ اما واقعیت این است که در عصر ارتباطات، سوشیال مدیا و هوش مصنوعی مگر میشود جلو انتشار اخبار، صرف نظر از صحت و سقم آن را گرفت؟
چه بخواهیم چه نخواهیم خبر کذب و شایعه جزء لا ینفک دنیای مجازی کنونی است، اما مهم این است که چنین اخباری تا چه اندازه در جامعه ضریب بگیرد و باورمند باشد. در حقیقت، آنچه باعث ضریب دادن به این دست اخبار میشود، نبود رسانه معتبر و حرفهای و مرجعیت خبری است و در چنین وضعی، وضع قوانین و تعقیب و مجازات نتیجه معکوس میدهد.
از این رو، راه تحدید دامنه باور جمعی به چنین اخباری و خنثی کردن اثر آنها، نه قوانین سختگیرانهای است که بعضا میتواند مسیر بیان درستِ حقایقِ وقایع و نقدهای راهگشا را ببندد، بلکه وجود «رسانه معتبر» به معنای واقعی کلمه چه دیداری، چه شنیداری و چه نوشتاری به عنوان مرجع ملی است.
در طول جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران، مدام از فعالینی خارجی از کشورهای مختلفی، این درخواست را دریافت میکردم که یک رسانه ایرانی معتبر به زبان عربی یا انگلیسی را به آنها معرفی کنم تا اخبار دقیق جنگ را سریعتر از طریق آن پیگیری کنند. اما رسانههای برونمرزی هم وضعیتی بهتر از دیگر رسانهها ندارند و انتشار برخی «اخبارِ خلاف واقع» در ایام جنگ همچون سرنگونی چند جنگنده اف 35 موجب شد، دستکم عدهای از ناظران در خارج، روایت رسانهای ایران پیرامون جنگ را با تردید و تشکیک پیگیری کنند.
احتمالا در هنگامه جنگ، این رسانهها صرفا به تاثیر روانی موقت چنین اخباری در داخل میاندیشیدند؛ بدون توجه به آسیب آن به وجهه کشور و لااقل روایت جنگ در خارج؛ به ویژه که به عنوان اطلاعیه نهادهایی چون ارتش منتشر میکردند. آیا پس از تصویب این قانون با چنین اخباری هم نظر به تبعات منفی آنها به عنوان مصادیق «محتوای خلاف واقع» برخورد خواهد شد؟ یا ......
*کارشناس روابط بین الملل