×
سیاسی
شناسه خبر : 232369
تاریخ انتشار :

نورنیوز از نقدهای وارد بر طرح مجلس برای تشدید مجازات جاسوسی گزارش می‌دهد؛

صف بلند منتقدان یک مصوبه جنجالی

بدون تردید، صیانت از امنیت ملی، یکی از وظایف اساسی حاکمیت است. اما تقنین در این حوزه، باید با نهایت دقت، رعایت اصول حقوقی، فقهی و توجه به آزادی‌های مشروع شهروندان همراه باشد. طرح «تشدید مجازات جاسوسی» با ایرادات شورای نگهبان و نقدهای فراوان کارشناسان حقوق مواجه شده است.

نورنیوز- گروه سیاسی: در پی حمله نظامی بی‌سابقه رژیم صهیونیستی به خاک ایران، ‌نمایندگان مجلس شورای اسلامی با واکنشی سریع، طرحی را با عنوان «تشدید مجازات جاسوسی و همکاری با رژیم صهیونیستی و کشورهای متخاصم علیه امنیت و منافع ملی» به تصویب رساندند. این طرح، که به‌زعم تدوین‌کنندگانش، در راستای صیانت از امنیت ملی و مقابله با نفوذ و خیانت تدوین شده، در شورای نگهبان با ایرادات و ابهاماتی مواجه شده و به مجلس بازگردانده شده است.

با این حال، نقدهای حقوقی جدی‌تری نیز از سوی متخصصان حقوق عمومی، کیفری، فقه جزایی و حقوقدانان مستقل نسبت به این طرح مطرح شده است که شاید محوری‌ترین‌شان، موضوع شتاب‌زدگی و ضعف کارشناسی آن طرح باشد. منتقدان تأکید کرده اند که تصویب چنین طرح‌هایی بدون تأمل و اصلاحات بنیادین، تهدیدی برای عدالت، آزادی‌های عمومی و نظم حقوقی کشور خواهد بود.

قانون‌گذاری یا واکنش سیاسی؟

اولین نقد بنیادین به این طرح، شتاب بی‌سابقه در فرآیند تدوین و تصویب آن است. حمله صهیونیست‌ها به خاک کشور در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ رخ داد و تنها ده روز بعد، در ۲ تیرماه، این طرح با قید دوفوریت به تصویب رسید. سؤال اینجاست که چگونه ممکن است قانونی با چنین دامنه تأثیر عمیق، تنها ظرف ده روز طراحی، تدوین، کارشناسی، بررسی، اصلاح و تصویب شود؟

تقنین مطلوب نیازمند فرایندهای دقیق و زمان‌بر کارشناسی در ابعاد مختلف حقوقی، شرعی، امنیتی، رسانه‌ای و اجتماعی است. اما تجربه نشان می‌دهد که تقنین واکنشی به جای حکمرانی عقلانی، آسیب‌هایی به مراتب جدی‌تر از تهدید اولیه در پی خواهد داشت. این موضوع از همان ابتدا توسط برخی از کارشناسان شاخص دانش حقوق مورد تأکید قرار گرفت و برخی از آنها گفتند: «قانون‌گذاری احساسی و فوری، اصولاً ظرفیت سیاست جنایی هوشمند را تخریب می‌کند و به تولید قانون بد می‌انجامد.»

یکی دیگر از مهم‌ترین اشکالات وارد بر این طرح، گسترش دامنه عنوان «افساد فی‌الارض» به بیش از ۳۰ فعل و رفتار متنوع، آن هم با مجازات اعدام است. بر اساس ماده ۲ این طرح، هرگونه «مساعدت مستقیم یا غیرمستقیم به رژیم صهیونیستی» می‌تواند مصداق افساد فی‌الارض تلقی شود. ابهام در تعریف این مساعدت‌ها و نداشتن مرز روشن میان فعل مجرمانه و ابراز نظر، نقد سیاسی یا فعالیت فرهنگی، زمینه‌ساز سوءتفسیر و صدور احکام سنگین حتی در غیاب شرایط شرعی است.

شورای نگهبان هم در باب این طرح، از جمله صراحتاً اعلام کرده که چنین توسعه‌ای از عنوان افساد فی‌الارض، خلاف شرع است، چراکه شرایط تحقق این جرم در فقه اسلامی محدود به افعال مفسده‌آفرین گسترده، با آثار زیان‌بار جدی و ساختاری است. یک استاد حقوق هم در یادداشتی تأکید کرد: «اعدام بر مبنای رفتارهایی که امکان تحقق زیان مستقیم و عینی ندارند، نه تنها با اصول فقهی مغایرت دارد، بلکه مشروعیت نظام عدالت کیفری را با خطر مواجه می‌سازد.»

ابهام در مفاهیم و فقدان مرجع تشخیص معتبر

طرح مزبور با به‌کارگیری عبارات تفسیرپذیری چون «ایجاد تفرقه»، «خدشه به امنیت ملی»، «تضعیف روحیه عمومی»، عملاً تحلیل‌گران، منتقدان سیاسی و روزنامه‌نگاران را در معرض خطر مجازات‌های سنگین قرار می‌دهد. ماده ۴، با چنین واژگان کیفی و قابل تفسیر، آزادی بیان مشروع را به شکل نگران‌کننده‌ای محدود می‌سازد. شورای نگهبان به درستی بر لزوم شفاف‌سازی این مفاهیم تأکید کرده و خواستار مشخص شدن مرجع تشخیص مفاهیمی مانند «دولت متخاصم» شده است.   کارشناسان حقوق به درستی گفته‌اند که ابهام در متون کیفری، نقض صریح اصل قانونی بودن جرم و مجازات است و زمینه اعمال سلیقه قضایی و فشارهای امنیتی را فراهم می‌سازد.

علاوه بر این موضوع، بر اساس اصل ۱۶۹ قانون اساسی، «هیچ فعل یا ترک فعلی را نمی‌توان به موجب قانون جدید جرم دانست مگر آن‌که قبل از آن در قانون جرم‌انگاری شده باشد.» اما ماده ۹ طرح، به طور صریح مقرر کرده که اجرای قانون از زمان تصویب در مجلس آغاز می‌شود و حتی شامل اعمال گذشته نیز خواهد شد. این ماده، به گواهی اهل نظر، علاوه بر نقض صریح قانون اساسی، با اصول مسلم حقوق جزا و عدالت قضایی هم در تعارض است. افزون بر این، ماده ۸ و سایر مواد طرح، اختیارات گسترده‌ای را به نهادهای خاص قضایی می‌دهند که با حذف یا محدودسازی حقوق متهمان، از جمله حق تجدیدنظر، حق وکیل، و دادرسی علنی، زمینه بی‌عدالتی را فراهم می‌کنند.

یکی دیگر از بخش‌های بحث‌برانگیز طرح، جرم‌انگاری استفاده، خرید و فروش ابزارهای ارتباطی مانند استارلینک است. ماده ۵ پیش‌بینی کرده است که حتی استفاده غیرسازمان‌یافته از ابزارهای ارتباطی خارجی نیز می‌تواند تا ۱۵ سال حبس داشته باشد. این موضوع نشان می‌دهد که قانون‌گذار در صدد برخورد سلبی با فناوری ارتباطی است؛ بی‌آنکه نسبت میان این ابزار و امنیت ملی را به شکل کارشناسی تبیین کرده باشد. جرم‌انگاری ابزارهای عمومی ارتباطی بدون تفکیک مصادیق خاص، می‌تواند به معنای تهدید حقوق شهروندی و محدود کردن دسترسی به جریان آزاد اطلاعات باشد.

  لزوم بازاندیشی در تقنین کیفری امنیتی

بدون تردید، صیانت از امنیت ملی، یکی از وظایف اساسی حاکمیت است. اما تقنین در این حوزه، باید با نهایت دقت، رعایت اصول حقوقی، فقهی و توجه به آزادی‌های مشروع شهروندان همراه باشد. طرح حاضر به شهادت کارشناسان شاخص حقوق، با اشکالات متعددی مواجه است که نه تنها مانع دستیابی به اهداف مورد نظر می‌شود، بلکه موجب بی‌اعتمادی عمومی، تضعیف مشروعیت دستگاه قانون‌گذار و افزایش تنش‌های حقوقی در جامعه خواهد شد.

اکنون که شورای نگهبان ایراداتی بر این طرح وارد کرده و آن را به مجلس بازگردانده، زمان مناسبی است برای توقف، تأمل و بازنگری اساسی در کلیات و جزئیات این طرح. پیشنهاد می‌شود مجلس با بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان حقوقی، نهادهای مدنی، و بررسی تطبیقی قوانین مشابه در دنیا، طرحی منطقی‌تر، متوازن‌تر و دقیق‌تر ارائه دهد. تقنین در حوزه امنیت، نیازمند عقلانیت، شفافیت و پاسخ‌گویی است؛ نه تعجیل و کیفرگرایی افراطی.


نظرات
آگهی تبلیغاتی

آخرین اخبار

تصاویر انفجار گاز در چیتگر تهران؛تعداد مصدومان + جزییات حادثه
آغاز پیش‌فروش بلیت پروازهای اربعین 1404
کشف جسد نظامی اسرائیلی در جنوب اراضی اشغالی
هشدار؛ موساد با شماره‌های جعلی مشاوره پزشکی به دنبال خرابکار در ایران است
مدیوم شات | یک اتفاق نادر و ماندگار در سینمای ایران
عبدالملک الحوثی: مقاومت فلسطین قهرمانانه به جنایات رژیم صهیونیستی پاسخ می‌دهد
وضعیت هشداردهنده کیفیت و آلودگی هوا در مرکز و شرق کشور
سلام نظامی بانوان فوتبالیست ایران در بازی مقابل سنگاپور قرار گرفت
زمان پرداخت پاداش بازنشستگان سال 1403 اعلام شد+جزییات
سازمان عفو بین‌الملل تحریم‌های آمریکا علیه گزارشگر ویژه سازمان ملل، را محکوم کرد
هوشمندترین هوش مصنوعی جدید رونمایی شد
واکنش ایران به بیانیه کمیته اطلاعات پارلمان انگلیس
استعفای احمد یوسف‌زاده از مدیرعاملی باشگاه سپاهان
قیمت خودرو امروز پنجشنبه 19 تیر 1404 +جدول
قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه 19 تیر 1404 +جدول
قیمت دلار و سایر ارز ها امروز پنجشنبه 19 تیر 1404
رایزنی وزیران امور خارجه روسیه و آمریکا درباره ایران، اوکراین و روابط دوجانبه
مسکو: اوکراین در حال تولید انبوه سلاح شیمیایی است
نتانیاهو: با حمله به ایران امنیت آمریکایی‌ها را به آن‌ها برگرداندم +فیلم
جزئیات جدید از حفاری مشکوک در امامزاده عبدالله(ع)؛ یکی از مرتبطین شناسایی شد +فیلم
نوراینفو | آنچه از اصابت موشک‌های ایرانی به اسرائیل ندیدیم
رقابت 250 هزار نخبه؛ آزمون سمپاد با شور برگزار شد
المانیتور: جنگنده‌های رادارگریز F_22 و F_35 در حمله به ایران نقش داشتند
پزشکیان در گفت‌وگو با کارلسون: ایران هرگز به‌دنبال بمب اتم نبوده است +ویدیو کامل گفت‌وگو
واکنش تند بانک مرکزی به ادعاهای بابک زنجانی
خط قرمز تهران برای اشتغال غیرمجاز اتباع خارجی
مرحله جدید فروش محصولات سایپا از هفته آینده آغاز می‌شود
وحشت خاموش در اسرائیل
رسانه صهیونیستی به عملکرد نتانیاهو در غزه انتقاد کرد
اسرائیل به موتورسیکلت غیرنظامی در جنوب لبنان حمله کرد
بازداشت 250 ایرانی در آمریکا به بهانه تهدید امنیتی
7 تیر خلاص به قلب تاب‌آوری اسرائیل
حکمرانی و‏‏‌ مهاجران
ایران قوی
تصاویر به یادماندنی دیدار دوستانه و پرانرژی بازیکنان استقلال و ساپینتو
ارتش یمن: با «ذوالفقار» فرودگاه «بن گوریون» را هدف قرار دادیم
خیانت آمریکا به صلح؛ از حمایت تسلیحاتی تا تقویت ناتو علیه روسیه
شهدای رسانه‌ای حملات رژیم صهیونیستی به ایران 12 نفر شدند
از رئال مادرید تا پرسپولیس؛ سفر مربی دروازه‌بان‌های اروپا به ایران
95 میلیون پوند انگلیس برای حمایت از جولانی؛ معامله‌ای پشت پرده؟
بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور در اصفهان توسط رئیس جمهور افتتاح شد+ فیلم
آماده‌سازی مسیر اربعین برای حرکت زمینی و هوایی 4 میلیون زائر
نورنما | آهنگ ساکسیفونی که به خاطر همراهی با موشک‌های ایرانی معروف شد
مصرف برق از 51 هزار گیگاوات ساعت عبور کرد
واکنش‌های متفاوت به مصاحبه پزشکیان با تاکر کارلسون؛ دیپلماسی آرام یا عقب‌نشینی؟
جنایت هولناک؛ قتل چهار زن بی‌گناه در باروق توسط معتادی در توهم
سرلشکر حاتمی: صهیونیست‌ها مفتضحانه شکست خوردند
مسی در آمریکا تاریخ‌سازی کرد+ فیلم
موشک یمنی آسمان تل‌آویو را بست + فیلم
آمریکا عدالت جهانی را تحریم کرد تا نسل‌کشی مصون بماند