نورنیوز ـ گروه سیاسی: کوروش احمدی دیپلمات پیشین، در یادداشتی نوشت: «کشور ما این روزها در یکی دیگر از برهه‌های حساس تاریخ چند دهه اخیر خود قرار گرفته است. اگرچه در این مدت، برهه غیرحساس کم داشته‌ایم و پیوسته، نفس در سینه‌مان حبس بوده و منتظر خروجی یک برهه حساس بوده‌ایم؛ اما ویژگی برهه حساس کنونی، این است که شرایط بی‌سابقه‌ای از نظر داخلی و منطقه‌ای شکل گرفته که از همه جهت با گذشته، متفاوت است. به این دلیل بسیار مهم است که نتیجه مذاکرات جاری با آمریکا چه خواهد بود.
یکی از تفاوت‌های روند مذاکراتی جاری با روند مذاکراتی منتهی به توافق برجام این است که به‌موازات آن، اقداماتی نیز در آژانس در جریان است. این اقدامات در آژانس نیز شاید از جهاتی بی‌سابقه باشد؛ چراکه برخلاف ارجاع ایران به شورای امنیت در ۱۳۸۵ این بار جایی برای خوش‌خیالی برخی در آن دوره و امید بستن به وتوی چین و روسیه نیز نیست. این بار اگر به‌اصطلاح «عدم همکاری ایران با آژانس» امروز و فردا محکوم شود و بعد از فرصتی چند هفته‌ای یا یکی، دوماهه پرونده بار دیگر به شورای امنیت ارجاع شود، هدف تصویب قطعنامه جدیدی علیه ایران در شورا نخواهد بود.
سهولت کار غربی‌ها از این جهت است که ۶ قطعنامه قبلی شورا علیه ایران که در پی برجام مختومه شدند، امکان احیای مجدد دارند و براساس بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ وتوی چین و روسیه در این مورد کاربرد نخواهد داشت؛ بنابراین، این بار ارجاع احتمالی موضوع به شورای امنیت تنها یک هدف را دنبال می‌کند و آن زمینه‌سازی و ایجاد بستر سیاسی لازم برای فعال کردن مکانیسم ماشه جهت احیای ۶ قطعنامه است.
تفاوت دیگر مذاکرات جاری با مذاکرات برجام این است که از نقطه صفر شروع شده و با وجودگذشت بیش از 2 ماه و پنج دور مذاکره همچنان در نقطه صفر است. به این معنا که طرفین پشت مانع اول یعنی بودونبود غنی‌سازی داخل ایران گیر کرده‌اند؛ این در حالی است که این موضوع در ۱۳۹۱ یعنی پیش از شروع مذاکرات برجام در عمان حل شده بود. مقامات آمریکایی پس از ضدونقیض‌گویی‌های اولیه در نهایت از «چهارم می» به بعد، یک‌صدا، مُصر به توقف غنی‌سازی در ایران بوده‌اند؛ گزارش‌های خبری متواتر حاکی از این هستند که در طرح ارائه شده از سوی آمریکا از یک دوره انتقالی صحبت شده که در آن غنی‌سازی اندک در ایران ادامه داشته باشد اما در نهایت پس از ایجاد یک کنسرسیوم منطقه‌ای و تامین اورانیوم مورد نیاز ایران از این طریق، غنی‌سازی داخل ایران متوقف شود.
مقامات ایرانی روشن کرده‌اند که طرح آمریکا را نمی‌پذیرند و طرح متقابلی که ارائه کرده‌اند قاعدتا باید حاوی تاکید بر ادامه غنی‌سازی داخل ایران باشد. دولت ترامپ اگرچه مایل است در غیاب دستاوردی در سیاست خارجی و نیز با هدف پرهیز از جنگی منطقه‌ای با ایران به‌توافق برسد اما گرفتار سیاست داخلی است.
تصور ترامپ این است که هرگونه توافقی که در خطوط اصلی‌اش به برجام شبیه باشد به‌لحاظ سیاسی برای او خسارت‌بار خواهد بود؛ خاصه آنکه افراطیون جمهوری‌خواه، لابی اسرائیل، مبلغ‌های مسیحی تبشیری و نئوکان‌ها داخل آمریکا و اسرائیل در خارج مشغول روغن‌کاری توپ‌خانه نیرومند خود برای شلیک به هر توافقی شبیه به برجام هستند؛ در چنین هنگامه‌ای، ترامپ بیشتر نگران استفاده دموکرات‌ها از فرصت در انتخابات سرنوشت‌ساز کنگره در سال آینده است.
اگر به‌گونه‌ای غنی‌سازی در نهایت موردقبول ترامپ قرار گیرد؛ ممکن است کار در ارتباط با دیگر مقولات مانند راستی‌آزمایی برنامه اتمی ایران و بحث رفع تحریم‌ها بسیار دشوارتر از برجام باشد. تاکنون ترامپ و اطرافیانش صحبت‌هایی درباره دائمی شدن محدودیت‌ها و نپذیرفتن بندهای غروب کرده‌اند؛ این مساله می‌تواند به‌معنای تمایل به دائمی کردن قطعنامه ۲۲۳۱ به شمول مکانیسم ماشه باشد.
از طرف دیگر در طرح طرف آمریکایی هیچ صحبتی از رفع تحریم‌ها نشده است؛ از محتوای این طرح و اشارات مقامات آمریکایی برمی‌آید که گویا قصد دارند، کاهش تنش و رفع تهدید نظامی و مهار اقدامات اطلاعاتی- امنیتی اسرائیل را به‌عنوان مابه‌ازای تعهدات ایران ارائه کنند. استیو ویتکاف دو هفته پیش خیلی روشن این معنا را در مورد بندهای غروب و تحریم‌ها در مصاحبه با «Breitbart» اعلام کرد.
خلاصه کلام اینکه مذاکرات بسیار دشواری در جریان است و معلوم نیست از طریق چانه‌زنی‌های معمول، بتوان به نتیجه‌ای مطلوب و به‌موقع برای برداشتن بختک تحریم و بلاتکلیفی از روی اقتصاد و جامعه ایران رسید. روشن نیست که در نهایت حتی اگر به توافقی مبتنی بر محورهای اصلی برجام که به‌ظاهر بهترین خروجی مدنظر برای ایران است، دست یابیم چنین توافقی، بار دیگر با کاستی‌های برجام مواجه نباشد و دیر یا زود به همان سرنوشت مبتلا نشود.
بنابراین، فکری بکر و طرحی نو برای خروج از این معضل ضروری است؛ تمرکز موردی و مقطعی بر برخی مسائل ممکن است دیگر جوابگوی حساسیت‌های زمانه نباشد. نظرخواهی از نخبگان سیاسی کشور، راهی معقول و منطقی در چنین شرایطی است. پیشنهاد نگارنده، همیشه تلاش برای حل همه مسائل موجود میان ایران و آمریکا بوده است.»