نورنیوز-گروه اقتصادی: همچنین بحران کم آبی به گونه ای است که رئیس‌جمهور هم به این موضوع واکنش نشان داد و با بیان اینکه زمستان سختی را پشت سر گذاشتیم، گفت: برای تابستان و آب هم باید تلاش کنیم. اگر مصرف آب در تهران و شهرستان‌ها بهینه نشود قطعاً در تابستان در برق و آب مشکل خواهیم داشت.
طبق گزارش‌های رسمی، تهران بیشترین مصرف آب شرب را در کشور دارد و پرمصرف‌ترین و بدمصرف‌ترین شهروندان در این استان ساکن هستند .
گزارش‌ها نشان می‌دهد که مشترکان استان تهران سالانه ۱.۵ میلیارد مترمکعب و مشترکان شهر تهران سالانه ۱.۲ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کنند.
هر شهروند تهرانی به طور میانگین ۲۴۰ لیتر آب در روز مصرف می‌کند. این عدد در شهرهای پرجمعیت کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان حدود ۱۵۰ لیتر است. همچنین ۳۰ درصد از آب توزیع شده در شبکه شهری به دلیل نشت از لوله‌های فرسوده از بین می‌رود. این یعنی حتی اگر شهروندان مصرف خود را کاهش دهند همچنان بخش بزرگی از آب تهران، پیش از رسیدن به خانه‌ها در زیرساخت‌های پوسیده از بین می‌رود.
تاثیر ادامه پر مصرفی همزمان با کاهش بارش ها قطعا درنیمه دوم سال و تابستان سال آینده خود را نشان خواهد داد.
آنطور که مسئولان اعلام می کنند سد کرج که یکی از منابع تامین آب تهران است، با هفت درصد پرشدگی در شرایط بحرانی و بی‌سابقه‌ای قرار دارد. سد لار نیز با یک درصد پرشدگی و سدهای لتیان و ماملو با ۱۲ درصد پرشدگی، شرایطی مشابه سد کرج دارند.
موضوع کاهش آب سدها و نزدیکی به تابستان و چالش های پیش رو از موضوعاتی است که در مطبوعات امروز مورد بررسی قرار گرفته است.
*** کاهش بی‌سابقه آب سدهای لار، لتیان، ماملو و کرج
روزنامه اعتماد در این باره نوشت: اعتماد هشدارها درباره وضعیت بحرانی ذخایر سدهای استان تهران که از چند هفته قبل آغاز شده بود طی روزهای گذشته با ارائه آخرین اعداد از ذخایر سدها جدی‌تر شد .
دیروز معاون وزیر نیرو در امور آب نسبت به کاهش بی‌سابقه ذخایر آب سدهای لار، لتیان، ماملو و کرج (امیرکبیر) به دلیل افت 47 درصدی بارش استان تهران نسبت به متوسط بلندمدت ابراز نگرانی کرد.
وضعیتی که معاون وزیر نیرو درباره آن هشدار داده، در مقایسه اعداد بیشتر مشخص می‌شود . آذر امسال، در اعلام میزان پرشدگی سدهای 5 گانه استان تهران اعلام شده بود که سد کرج با 35 درصد پرشدگی، سد لار با 3 درصد پرشدگی، سد لتیان با 34 درصد پرشدگی و سد ماملو با 14 درصد پرشدگی در حال تامین آب شرب استان تهران هستند ولی حالا به فاصله کمتر از سه ماه، از حجم پرشدگی این سدها به‌شدت کاسته شده است.
ظرف سه سال اخیر این هشدارها بارها تکرار شده و در حالی که دلیل اصلی بحران بی‌آبی پایتخت، جمعیت بسیار بیشتر از ظرفیت شهر تهران و تداوم مصرف بی‌رویه به موازات کاهش شدید بارش سالانه است، اما گزارش‌های متناوب مسوولان نشان می‌دهد که هیچ راهکار جدی و بازدارنده‌ای برای مقابله با مصرف بی‌رویه پرمصرف‌ها اندیشیده نشده بلکه صدور مجوز ساخت و ساز در پایتخت که به افزایش مصرف آب دامن می‌زند، همچنان مثل سابق ادامه دارد.
هفته اول بهمن امسال به دنبال اعلام مجموع پرشدگی حداکثر 17 درصدی 5 سد استان که نسبت به میانگین 5 ساله کاهش 21 درصدی داشته، شرکت آب منطقه‌ای تهران در گزارشی گفت که حجم ذخایر سدهای پنج‌گانه استان با کاهش 250 میلیون متر مکعبی نسبت به پارسال، به ۳۳۰ میلیون مترمکعب رسیده آن هم در حالی که ذخایر زیرزمینی هم کفاف تامین کسری نیاز را نمی‌دهد چون با کاهش سالانه ۱۳۰ میلیون مترمکعبی از ذخایر آب زیرزمینی استان مواجهیم.
این گزارش در حالی منتشر شد که اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران هم گفته بود که استان تهران با کاهش ۵۶۰۰ لیتر در ثانیه از منابع تأمین آب خود مواجه شده اما با وجود بحران شدید آب، تاکنون تأمین آب شرب شهروندان مختل نشده چنان‌که به گفته این مقام مسوول، پارسال بیش از ۱.۵ میلیارد مترمکعب آب شرب برای تأمین نیازهای استان تهران مصرف شد.
*** تهران چقدر آب دارد؟ و چقدر مصرف می‌شود؟
روزنامه سازندگی هم نوشت: از خانه‌هایی که شیرهای آبشان با فشار کمتری باز می‌شود تا سدهایی که روزبه‌روز خالی‌تر می‌شوند، تهران به وضوح نشانه‌های یک بحران بی‌سابقه را تجربه می‌کند. بحرانی که شاید تا چند سال پیش صرفاً یک هشدار اقلیمی بود اما حالا به یک واقعیت عینی تبدیل شده است: آب کمتر از همیشه است. آمارها ترسناک‌تر از همیشه‌اند: میزان بارندگی در تهران نسبت به میانگین بلندمدت ۴۷ درصد کاهش یافته است. سد کرج تنها ۷ درصد ظرفیت خود را پر دارد،
تهران در حالی با بحران کم‌آبی دست‌وپنجه نرم می‌کند که تهدیدی خاموش اما ویرانگر در حال بلعیدن زیرساخت‌های این کلان‌شهر است. فرونشست زمین، پدیده‌ای که زمانی به عنوان یک نگرانی محیط‌زیستی مطرح می‌شد، اکنون به مرحله‌ای رسیده که می‌تواند ساختارهای حیاتی پایتخت را به خطر بیندازد. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که نرخ فرونشست در برخی نقاط تهران چنان شتاب گرفته که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً یک هشدار تلقی کرد. در منطقه ۱۸ تهران، میزان فرونشست از ۱۷ سانتی‌متر در سال ۱۴۰۳ به ۳۱ سانتی‌متر در سال جاری افزایش یافته است. این روند در جنوب تهران نیز نگران‌کننده است، جایی که نرخ سالانه بین ۱۲ تا ۲۵ سانتی‌متر گزارش شده است. اما این تنها مناطق شهری نیستند که با این معضل روبه‌رو شده‌اند. دشت‌های اطراف تهران نیز شرایط بحرانی را تجربه می‌کنند؛ ورامین با ۱۳ سانتی‌متر، ری با ۲۵ سانتی‌متر و شهریار با ۳۶ سانتی‌متر فرونشست سالانه در معرض خطر جدی قرار دارند.
عامل اصلی این بحران، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است که به دلیل کاهش چشمگیر بارندگی و افزایش مصرف به سطحی نگران‌کننده رسیده است. در حال حاضر حدود ۴۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در تهران فعال است که بدون کنترل، آب‌های زیرزمینی را تخلیه می‌کنند. این در حالی است که شبکه آب‌رسانی شهر نیز با مشکلات بزرگی مواجه است و نزدیک به ۳۰ درصد از آب شرب تهران پیش از رسیدن به مصرف‌کنندگان به دلیل نشت از لوله‌های فرسوده از بین می‌رود. با کاهش بارندگی و فشار بیش از حد بر منابع زیرزمینی، وضعیت به سمتی پیش می‌رود که در آینده‌ای نه چندان دور، علاوه بر بحران کم‌آبی، فروچاله‌ها و ترک‌های عمیق زمین، چهره تهران را دگرگون خواهند کرد.
پیامدهای این فرونشست‌ها تنها محدود به ترک‌خوردگی معابر و آسیب به ساختمان‌های مسکونی و تجاری نیست. یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها، تأثیر این پدیده بر زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی مانند مترو و خطوط ریلی است که کوچک‌ترین تغییر در سطح زمین می‌تواند آنها را به خطر بیندازد. در برخی مناطق جنوبی تهران، نشانه‌های سست شدن خاک و تغییر شکل سازه‌های شهری به وضوح قابل مشاهده است.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که اگر روند مصرف آب در تهران تغییری نکند، در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ سهمیه‌بندی گسترده آب در تهران اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در برخی مناطق، ممکن است قطع آب چند ساعته در روز اجرا شود. امکان دارد دولت مجبور شود، آب را از استان‌های دیگر به تهران منتقل کند که هم پرهزینه و هم موقتی است. به بیان ساده‌تر، آینده آبی تهران به شدت در معرض خطر است مگر اینکه تغییرات جدی در مدیریت منابع آب رخ دهد.
بحران آب در تهران، دیگر یک احتمال دوردست نیست. واقعیتی است که اکنون در برابر چشمان ما در حال رخ دادن است. سدها خالی می‌شوند، منابع زیرزمینی تحلیل می‌روند و مصرف بی‌رویه ادامه دارد. تهران باید تصمیم بگیرد. آیا مسیر فعلی را ادامه خواهد داد و خود را به ورطه خشکسالی مطلق خواهد کشاند؟
***آب مصرفی تهران از کجا تامین می‌شود؟
روزنامه هفت صبح هم با نگاهی به پیشینه سدسازی در تهران نوشت: تهران زیرشلاق بارش باران های زودرس بهاری است تا کمی دورنمای کابوس‌وار پیش روی مردم پایتخت را تلطیف کند. چرا که چند روز است که در مورد وضعیت آب سدهای اطراف تهران هشدارهای هولناکی شنیده می‌شود.
از چه زمانی استفاده از سد برای تامین آب تهران شروع شد. تا همین ۵۰ سال پیش جمعیت تهران اصلا آنقدرها نبود که تلاش خاصی برای تامین آب مردم بشود. کل جمعیت تهران به حدود یک میلیون نفر می‌رسید و آب مورد نیاز آنها هم از طریق چاه‌ها و قنات‌ها تامین می‌شد. قنات‌ها آنقدر مهم بودند که تا سال ۱۳۰۶ آب شهر تهران توسط ۲۶ رشته قنات تأمین می‌شد.
البته عمده مردم تهران در بخش جنوبی ساکن بودند یعنی پایین‌تر از خیابان انقلاب امروزی و نقاط بالاتر بیشتر فضای سبز و کشاورزی بود اما کم کم با افزایش جمعیت و توسعه تهران به سمت شمال شهر مشکل تامین آب شروع شد چون جنوب تهران علاوه بر امکان حفر چاه و داشتن قنات آبرفت هم داشت اما برای شمال شهر چنین امکاناتی وجود نداشت. در بالای شهر امکان حفر چاه نبود و اگر چاهی هم حفر می‌شد، دبی آن زیاد نبود. بنابراین عملیات ساخت کانال انتقال آب رودخانه کرج به تهران شروع شد
این اولین سد تهران بود که هدف از ساختنش در عین مهار کردن بارش‌های بهاره و جلوگیری از سیلاب، تامین آب شمال تهران باشد.بعد از آن سد لتیان، ماملو هم ساخته شد.
بحران پشت سدهای پایتخت
آیا می‌توان همه تقصیر کمبود آب را به گردن خشکسالی و عدم مصرف بهینه مردم انداخت آن هم در شرایطی که مدیرحفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای تهران از پروژه‌هایی برای جلوگیری از فرار آب در سدها گفته است.
روزنامه هم میهن در تیتری با عنوان آیا جیره بندی در راه است؟ نوشت: وضعیت سدهای کشور چنان بحرانی است که خشکی و جیره‌بندی آب به تابستان نرسیده و زودهنگام اتفاق خواهد افتاد. مسئولان وزارت نیرو هشدار داده‌اند که اگر مصرف آب مدیریت نشود، پایتخت با چالش‌های جدی در تأمین آب مواجه خواهد شد.
گاهی کمی باران می‌بارد اما مشکلات آب تهران چنان زیاد است که حتی برف‌های روی کوه هم دل آدم را گرم نمی‌کند و باید منتظر تابستان داغ بمانیم. پنج سال از خشکسالی پیاپی تهران می‌گذرد و بر اساس آمار کاهش ۴۵ درصدی بارندگی‌ها مشکل آب تهران را بیشتر کرده است. هرچند مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفته که قرار نیست آب جیره‌بندی شود اما از مردم خواسته تا مصرف خود را ۲۰ درصد کاهش دهند تا تابستان سختی را پیش رو نداشته باشیم.
با وجود اینکه محسن اردکانی گفته آب جیره‌بندی نشده اما خبرهایی از برخی نقاط تهران نشان می‌دهد که آب چند محله در تهران در ساعت‌هایی قطع شده و باقی خانوارها با افت فشار آب مواجه هستند، در شرق تهران و در منطقه نارمک و تهران نوعلاوه بر پنجشنبه‌ها که همیشه با افت فشار مواجه بودند به تازگی در روزهای دیگر هفته نیز با کمبود مواجه هستند
چندی پیش بود که مدیرحفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای تهران عنوان کرد کسری مخازن زیرزمینی تهران سالانه ۱۳۰ میلیون مترمکعب است و سالانه ۷۰سانتی‌متر افت میانگین دارد. راما حبیبی گفته بود بیشتر سدهای تهران با کاهش حجم مخزن نسبت به سال گذشته روبه‌رو شده‌اند و سرانه آب تجدیدپذیر تهران ۱۷۰ مترمکعب است که این شاخص در کشور ۱۴۲۶ مترمکعب و در جهان ۴۹۰۰متر مکعب است. او گفته بود که باید به فکر جایگزینی آب از منابع دیگر برای تهران بود.
اما در این میان آن چیزی که همچنان مردم تهران را تهدید می‌کند موضوع جیره‌بندی آب است که معاون بهره‌برداری و توسعه آب آن را گوشزد کرده بود. چند روز پیش، حسام خسروی گفته بود: «جیره‌بندی آب در دو حالت اتفاق می‌افتد؛ یکی شرایط بسیار دشوار و نبود نزولات آسمانی و دیگری‌عدم همکاری مردم؛ بنابراین احتمال جیره‌بندی آب در تهران وجود دارد.»
نورنیوز