×
سیاسی
شناسه خبر : 215846
تاریخ انتشار :

عباس آخوندی *

نامه ترامپ به رهبری، آیا پنجره‌ای به‌ سوی صلح است؟

با فرض اینکه ایران این نامه (نامه ترامپ) را نشان از اراده آمریکا برای حل‌وفصل جامع مسائل فیمابین همراه با بدبینی تاریخی و هوشیاری و احتیاط کامل تلقی کند، چند حالت و ظرفیت مثبت ممکن در زیر ارزیابی می‌شود.

نورنیوز-گروه سیاسی: تمام منازعه‌های بین‌المللی نهایتا روزی از طریق گفت‌وگو به پایان می‌رسند. باید دید آیا آن روز سرنوشت‌ساز در حل‌وفصل جامع منازعه 45ساله ایران-آمریکا فرا رسیده‌ است؟ ارزیابی من با توجه به فرایند شکل‌گیری نظام نومرکانتالیستی در جهان و شخصیت ویژه ترامپ، این است که پاسخ به این پرسش می‌تواند مثبت باشد. البته، هر رابطه‌ای دو طرف دارد و آینده بستگی به نحوه ادراک ایران از نامه‌نگاری ترامپ نیز دارد. حال، با فرض اینکه ایران این نامه را نشان از اراده آمریکا برای حل‌وفصل جامع مسائل فیمابین همراه با بدبینی تاریخی و هوشیاری و احتیاط کامل تلقی کند، چند حالت و ظرفیت مثبت ممکن در زیر ارزیابی می‌شود. این قلم جز اخبار آشکار انتشاریافته فاقد هرگونه اطلاع بیشتری است. در اخبار دیدم که ترامپ در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز رسما اعلام کرد که به رهبر عالی ایران نامه نوشته‌ است. البته پیش از این اوباما نیز با رهبری نامه‌نگاری داشته است. اما، خبر آنها از طریق محافل غیررسمی انتشار یافت. اما، این بار شخص رئیس‌جمهور آمریکاست که از این نامه‌نگاری رسمی پرده‌ برمی‌دارد و رسما ضمن تجلیل از ملت ایران و کاربست عنوان رژیم سخت برای نظام حکومتی ایران رسما درخواست مذاکره و حل‌وفصل مسائل فیمابین را در میان می‌گذارد. ضمن اینکه تهدید عملیات نظامی را نیز منتفی نمی‌کند. حال باید دید آیا این اقدام پنجره‌ای به‌ سوی صلح پایدار آمریکا/ایران و برقراری صلح در منطقه است؟

فهم این قلم از تحولات نظم جهانی در قرن بیست‌ویکم این است که با پشت سر گذاشتن دو جنگ جهانی در قرن بیستم، استقرار نظام لیبرال در جهان و پیشرفت‌های سریع فناوری به ویژه در حوزه ارتباطات و اطلاعات، هوش مصنوعی، ژنتیک، کوانتوم و فضا، جهان شاهد نظم جدیدی خواهد بود که من نام آن را نظم نومرکاناتالیستی می‌گذارم. در این نظم که حتما ظالمانه است و قساوت آن احتمالا از نظم لیبرال پیشین تا رسیدن به نقطه تعادل جدید سخت‌تر است، متغیرهای جغرافیای اقتصادی بر جغرافیای سیاسی برتری خواهند یافت. قدرت سخت نظامی پشتوانه منافع و سیاست‌های توسعه‌طلبانه اقتصادی قرار خواهد گرفت. اهداف اقتصادی عامل‌های تعیین‌کننده‌تری نسبت به اهداف سیاسی در فرایند سیاست‌سازی و سیاست‌گذاری جهانی خواهند بود. ارزش‌های لیبرال کم‌رنگ شده و قدرت عریان اقتصادی با پشتوانه قدرت سخت نظامی، هرم طبقاتی قدرت را در جهان شکل خواهد داد.

در این نظم، 1- اتحادهای پیشین فروخواهند ریخت، همچنان‌که می‌بینیم اتحاد آمریکا و اروپا در دو سوی آتلانتیک در حال سست‌شدن است و جای خود را به همکاری‌ها یا تهدیدها و رقابت‌های دوبه‌دو می‌دهد. 2- همکاری‌های کوتاه‌مدت با هدف تأمین امنیت و کنترل زنجیره ارزش‌های اقتصادی شکل خواهند گرفت. این تغییر در نهاد برنامه صلح ترامپ/ پوتین به‌خوبی قابل مشاهده است و به گمان این قلم، خمیرمایه پیشنهاد ترامپ به ایران را نیز شکل می‌دهد. 3- فضا برای ظهور قدرت‌های نوظهور فراهم خواهد شد. همچنان‌که می‌بینیم قدرت چین به رسمیت شناخته می‌شود و فضا برای کنشگری هند و برزیل نیز در حال فراهم‌شدن است. 4- زبان گفت‌وگو در این جهان فراقطبی یا چندقطبی تنها زبان سیاست و امنیت نیست، بلکه زبان رقابت اقتصادی مقدم بر زبان قدرت نظامی است. هرچند قدرت نظامی همچنان پشتوانه رسمی و بلافاصله قدرت اقتصادی خواهد ماند. بنابراین، اهمیت آن را نباید فراموش کرد. اما، نحوه کاربست آن کاملا تغییر خواهد کرد. و 5- بازیگران اقتصادی بزرگ فضای بازیگری بیشتر و مؤثرتری نسبت به نهادهای اداری ملی و نهادهای رسمی بین‌المللی خواهند یافت. همچنان‌که می‌بینیم، ترامپ از برخی نهاهای بسیار مهم بین‌المللی رسما خارج می‌شود و در تصمیم‌گیری‌ها کمترین وقعی به سیستم اداری آمریکا می‌گذارد و روابط خود را بر فراز آنها برقرار می‌کند. هرچند، نهایتا در اجرای اهداف خود به آنها وابسته است، اما تا آنجا که می‌تواند دولت پنهان (Deep State) را پشتِ سر می‌گذارد.

حال با ذکر این مقدمه نسبتا طولانی نسبت به ماهیت دینامیزم و پویایی در نظم جدید جهانی و با توجه به ویژگی‌های شخصیتی ترامپ که دوست دارد از خود چهره‌ای متفاوت از رهبران پیشین آمریکا، دارای بی‌باکی لازم برای تغییر و طرفدار صلح ترسیم کند، می‌خواهیم ببینیم آیا می‌توانیم پنجره‌ای به‌ سوی صلح بیابیم؟ نظم جدید با تمام ویژگی ظالمانه و طبقاتی‌بودن آن فرصت‌هایی را فراهم می‌آورد که از منظر منافع ملی نباید آنها را از دست داد و این فرصت‌هاست که مورد توجه این نوشته است.

نگاهی به تجربه گفت‌وگوی او با پوتین درباره اوکراین و موفقیت نسبی آن تا این لحظه هرچند هنوز به نتیجه نهایی نرسیده‌ است، به ما آموزد که 1- نباید پیشنهاد او را در همان گام نخست رد کرد. باید او را آزمود و سپس تصمیم گرفت. شاید پنجره‌ای گشوده شد. البته این آموزه‌ قرآنی نیز هست.* 2- او تمایل به گفت‌وگوی مستقیم و بدون واسطه و در سطح خودش با رهبران جهان دارد. این هم فرصت است و هم مشکلاتی را به‌ همراه دارد. فرصت است، چون اغلب واسطه‌های گفت‌وگو منافع خود را در برقراری ارتباط ملحوظ می‌دارند. مشکل است، چون چابکی لازم برای برقراری این نوع ارتباطات معمولا بسیار اندک است.

حال با توجه به مطالب پیش‌گفته و ادراک اولیه رهبری از صادق‌نبودن آمریکاییان در بیان‌هایشان، به‌نظر می‌رسد که با توجه به دینامیزم تحولات جدید جهانی، پیشنهاد مستقیم رئیس‌جمهور آمریکا و تجربه ترامپ/پوتین زمان آزمون اراده جدید آمریکا فراهم رسیده است و ایران نباید این فرصت را از دست بدهد حتی اگر به نتیجه نرسد. با این توجه دو حالت، بدون داشتن هرگونه اطلاعات درون‌حاکمیتی و تنها بر اساس اطلاعات آشکار در ذهن نگارنده این سطور در چند مدت اخیر تحکیم یافته که در زیر عنوان می‌کنم و در پایان یک پیشنهاد عملیاتی نیز ارائه خواهم کرد.

حالت نخست- ترامپ تمایل به گفت‌وگوی مستقیم و بدون هرگونه واسطه با ایران دارد. در نگاه اول به‌نظر می‌رسد او تمایلی به شریک‌سازی پوتین در این ارتباط ندارد. او نمی‌خواهد پوتین از کارت ایران به قول خودش در ارتباط با او در حل‌وفصل مسئله اوکراین بهره‌برداری کند. این موضوعی است که ایران باید درباره آن بیندیشد و تصمیم بگیرد.

حالت دوم- با توجه به دیوار بی‌اعتمادی ایران به آمریکا، ممکن است ایران تمایل به مداخله شخص ثالث در گفت‌وگوها 1- به‌عنوان تسهیل‌کننده و 2- به‌عنوان تضمین‌کننده مذاکرات صلح داشته باشد. در این صورت، ایفای نقش مشترک زوج ترامپ/ پوتین اهمیت پیدا می‌کند. به‌نظر نمی‌رسد که چنانچه ایران بر این ترکیب اصرار داشته باشد، در نهایت ترامپ با این گزینه مخالف باشد.

و اما پیشنهادی که در آخر می‌توانم ارائه کنم این است که مذاکرات را می‌توان با موضوع فعال‌سازی قرارداد خرید 80 فروند هواپیمای مسافری از بوئینگ آغاز کرد. البته تنها به عنوان آغاز مذاکره وگرنه باید یک برنامه همکاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری مفصل‌تر در تمام حوزه‌های اقتصادی در دستور کار باشد. خوبی این پیشنهاد این است که ما از یک یادداشت‌تفاهم صحبت نمی‌کنیم، بلکه از یک قرارداد امضاشده سخن می‌گوییم. تا آنجا که من اطلاع دارم و تا زمانی که من تصدی وزارتخانه راه‌وشهرسازی را داشتم، این قرارداد همچنان به قوت خود باقی بوده و فقط منجمد شده است‌. باید یخ آن را باز کرد. پس از آن نمی‌دانم که چه کرده‌اند. حتی اگر این هم نباشد، چون قرارداد وجود دارد، می‌توان مجدد آن را زنده‌ کرد. در فرایند بازآفرینی این قرارداد که با شخصیت و منطق ترامپ نیز سازگاری زیادی دارد، می‌توان شرایط ضمن عقد برای انتظار طرفین از یکدیگر و لغو تحریم‌ها و تأمین مالی خرید هواپیماها از سوی آمریکاییان را در دستور کار قرار داد، همچنان‌که در متن قرارداد بوده‌ است. در زیر به جدول خرید هواپیماها توجه کنید. به‌نظر من این جدول ظرفیت آغاز مذاکره را دارد. من در این یادداشت، تنها خواستم با نگاه مثبت و ملی، برای گفت‌وگوهای شرافتمندانه و عزتمندانه و از موضع منافع ملی ایران در ارتباط با آمریکا آغازی را ترسیم کنم. الباقی بستگی به تصمیم مقامات دارد.

* [1] وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَ تَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ﴿۶۱﴾ وَ إِنْ یُرِیدُوا أَنْ یَخْدَعُوکَ فَإِنَّ حَسْبَکَ اللَّهُ هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ ﴿۶۲﴾

و اگر دشمنان به صلح و مسالمت تمایل داشتند تو نیز مایل به صلح باش و کار خود به خدا واگذار که خدا شنوا و داناست. (۶۱) و اگر دشمنان به فکر فریب‌دادن تو باشند، البته خدا تو را کفایت خواهد کرد، اوست که به نصرت خود و یاری مؤمنان تو را مؤیّد و منصور گردانید. (۶۲) سوره انفال.

*سیاستمدار


شرق
اخبار مرتبط
نامه ترامپ و ابهامات در مورد نقش میانجی‌‎گران
جمعه 1403/12/24 ساعت 11:01
نورنیوز ابعاد و حاشیه های نامه جنجالی ترامپ را بررسی می‌کند؛
نامه ترامپ و ابهامات در مورد نقش میانجی‌‎گران
ارسال نامه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به رهبر معظم انقلاب از طریق امارات، آن هم پس از یک هفته تأخیر، گمانه‌زنی‌ها درباره محتوای پیام، دلیل عدم استفاده از کانال‌های سنتی دیپلماسی و نقش میانجی‌ها، به‌ویژه روسیه، را افزایش داده است؛ موضوعی که با اظهارات انتقادی لاوروف وزیر خارجه روسیه درباره درخواست‌های فراتر از مسئله هسته‌ای توسط آمریکا، پیچیده‌تر شده است.
عراقچی: یک کشور عربی نامه ترامپ را در تهران به ما تحویل می‌دهد
چهارشنبه 1403/12/22 ساعت 12:32
عراقچی: یک کشور عربی نامه ترامپ را در تهران به ما تحویل می‌دهد
وزیر امور خارجه با اعلام اینکه نامه ترامپ هنوز به دست ما نرسیده است گفت: قرار است یک فرستاده از یکی از کشورهای عربی آن را در تهران تحویل دهد.
توپ در زمین آمریکاست
سه‌شنبه 1403/12/21 ساعت 15:50
مرتضی مکی*
توپ در زمین آمریکاست
ترامپ در شرایط متفاوتی بازهم خواسته‌های حداکثری خودش را مطرح کرده، در کنار برنامه هسته‌ای موضوعات دیگری نیز در جهت مقابله با ایران و فشار حداکثری مطرح کرده اما در آخرین موضع گیری و نامه‌ای که گفته می‌شود به رهبری ایران ارسال کرده‌اند، مهم‌ترین دغدغه را برنامه‌های هسته‌ای ایران مطرح کردند.
رمزگشایی از نامه ترامپ
یکشنبه 1403/12/19 ساعت 09:42
صلاح الدین خدیو
رمزگشایی از نامه ترامپ
نامه‌ی ارسال شده‌ی ‌ترامپ با احتساب تعطیل روز جمعه در ایران، احیانا یکشنبه وصول خواهد شد. فرض دیگر این است که دیپلماسی پنهان با میانجی گری روسها فعال شده و لازم است ایران در این باره تصمیمات مقتضی بگیرد. برخی هم بر این باورند که پیام ترامپ حاوی پیش شرط هایی جهت نیل به توافقی جدید است که پیشتر توسط تهران رد شده بود.
نامه ترامپ و تکذیبیه ایران!
جمعه 1403/12/17 ساعت 21:18
صابر گل عنبری*
نامه ترامپ و تکذیبیه ایران!
واقعیت این است که اولویت نخست ترامپ مذاکره و توافق است، اما با شروط و خواسته‌های خودش. اگر غیر از این بود، ترامپ یکسره و بی‌درنگ می‌رفت سراغ پلان بعدی. شخصیت و تفکر او هم اینگونه نیست که بخواهد با سخن گفتن مداوم از مذاکره و توافق برای اقدام دیگری مقدمه‌سازی دیپلماتیک انجام دهد.
نظرات
آگهی تبلیغاتی

آخرین اخبار

هشدار سطح نارنجی هواشناسی؛ پیش بینی رگبار باران، رعد و برق و وزش باد شدید
گزارش جدید ایران به شورای امنیت درباره حمله 12 روزه اسرائیل
حماس: به همکاری سازنده به همراه با احساس مسئولیت خود در مذاکرات ادامه می‌دهیم
افشای نسل‌کشی در غزه با تحریم؛ آمریکا مدعی عدالت، اما حامی جنایتکاران جنگی
گروسی با نخست وزیر ایتالیا دیدار کزد
عراقچی تاکید کرد: مذاکرات هسته‌ای تنها در چارچوب دیپلماسی دوطرفه ممکن است
هشدار بانک مرکزی درباره کلاهبرداری وام در شبکه‌های اجتماعی
شهادت تصویربردار و افزایش شمار شهدای خبرنگاران نوار غزه
درگیری‌های شدید میان نیروهای مقاومت و ارتش اشغالگر در خان‌یونس ادامه دارد
ادعای جدید نتانیاهو: آماده مذاکره برای آتش‌بس دائمی در غزه هستیم
زلنسکی: فعلاً هیچ مذاکره‌ای میان روسیه و اوکراین انجام نمی‌شود
چین و روسیه بر تلاش مشترک برای حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران تأکید کردند
انتقاد تند روزنامه جوان از رسایی و عاشری؛ نماینده کدام مردمید که ساز ناکوک می‌زنید؟
خرید و فروش برنج بدون فاکتور، تخلف محسوب می‌شود
روایت محمدرضا عارف از وضعیت مدیریت کشور در جنگ 12روزه
نورنما | واکنش مردم دنیا به انتشار ویدیویی کاربر اسرائیلی
تاکید فراجا بر رعایت کرامت انسانی در فرآیند طرد اتباع غیرمجاز
ناگفته‌های قالیباف از جزئیات جنگ 12 روزه
رضا غندی‌پور، ستاره جوان فوتبال ایران، به شباب الاهلی امارات پیوست
رییس جمعیت هلال‌احمر: 70 درصد مجروحان جنگ تحمیلی 12 روزه، غیرنظامی هستند
کارین کناسیل: گروسی در لحظه‌ای که باید حرف می‌زد، سکوت کرد
ایران صدرنشین افزایش تولید نفت در جهان شد
تصاویر انفجار گاز در چیتگر تهران؛تعداد مصدومان + جزییات حادثه
جزییات آغاز نهمین مرحله ثبت‌نام وام ازدواج فرزندان بازنشستگان کشوری اعلام شد
آخرین آمار شهدا و زخمی‌های فلسطینی در نوار غزه طی 24 ساعت گذشته
مستمری بازنشستگان نفت افزایش 100 درصدی یافت
عراقچی: اگر جهان از سربرنیتسا درس گرفته بود، امروز شاهد نسل‌کشی در غزه نبودیم
نخست‌وزیر اسرائیل: حماس تعیین‌کننده آزادی اسرا در آتش‌بس 60 روزه خواهد بود
کشف و انهدام خانه تیمی تروریستی در نیکشهر توسط سپاه پاسداران
آغاز پیش‌فروش بلیت پروازهای اربعین 1404
کشف جسد نظامی اسرائیلی در جنوب اراضی اشغالی
هشدار؛ موساد با شماره‌های جعلی مشاوره پزشکی به دنبال خرابکار در ایران است
مدیوم شات | یک اتفاق نادر و ماندگار در سینمای ایران
عبدالملک الحوثی: مقاومت فلسطین قهرمانانه به جنایات رژیم صهیونیستی پاسخ می‌دهد
وضعیت هشداردهنده کیفیت و آلودگی هوا در مرکز و شرق کشور
سلام نظامی بانوان فوتبالیست ایران در بازی مقابل سنگاپور قرار گرفت
زمان پرداخت پاداش بازنشستگان سال 1403 اعلام شد+جزییات
سازمان عفو بین‌الملل تحریم‌های آمریکا علیه گزارشگر ویژه سازمان ملل، را محکوم کرد
هوشمندترین هوش مصنوعی جدید رونمایی شد
واکنش ایران به بیانیه کمیته اطلاعات پارلمان انگلیس
استعفای احمد یوسف‌زاده از مدیرعاملی باشگاه سپاهان
قیمت خودرو امروز پنجشنبه 19 تیر 1404 +جدول
قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه 19 تیر 1404 +جدول
قیمت دلار و سایر ارز ها امروز پنجشنبه 19 تیر 1404
رایزنی وزیران امور خارجه روسیه و آمریکا درباره ایران، اوکراین و روابط دوجانبه
مسکو: اوکراین در حال تولید انبوه سلاح شیمیایی است
نتانیاهو: با حمله به ایران امنیت آمریکایی‌ها را به آن‌ها برگرداندم +فیلم
جزئیات جدید از حفاری مشکوک در امامزاده عبدالله(ع)؛ یکی از مرتبطین شناسایی شد +فیلم
نوراینفو | آنچه از اصابت موشک‌های ایرانی به اسرائیل ندیدیم
رقابت 250 هزار نخبه؛ آزمون سمپاد با شور برگزار شد