نورنیوز-گروه سیاسی: حذف جواد ظریف از دولت نه غیرمنتظره بود نه غافلگیرکننده. با این هجوم همه‌جانبه علیه او و این دست‌فرمان دولت، او دیر یا زود باید از دولت می‌رفت. روشن بود که او دیگر جایی در این دولت حتی در حد یک مشاور پژوهشی هم نه می‌بایست و نه می‌توانست داشته باشد. طی چندماهی که در دولت بود، او را واقعا به ستوه آورده بودند.
یک بار در اسفند 97 و در مقام وزیر خارجه گفته بود «نگرانی ما بیشتر بابت خنجرهایی است که از پشت می‌خوریم. در برابر فشارهای داخلی واقعا به ستوه آمده‌ام» و این بار نیز در این اواخر آثار به‌ستوه‌آمدن در چهره و گفتارش هویدا بود و چقدر دشوار است که کسی حرف زیاد داشته باشد، اما بنا بر مصالحی و ملاحظاتی ناچار به سکوت باشد و چه غیرمنصفانه و ناموجه است که کسانی با خیال آسوده از ناچاری کسی به سکوت، هیچ حدی را برای هجوم به او رعایت نکنند.
ظریف با این تحلیل که شرایط کشور خطیر است و با این امید که شخصی عمل‌گراتر و واقع‌بین‌تر با همکارانی کاردان‌تر و جهان‌شناس‌تر زمام امور دولت را در دست بگیرد، به حمایت از پزشکیان همت گماشت و امیدوار بود که دولت چهاردم هرچند در محدوده‌ای تنگ، اما بتواند کاری از پیش ببرد و قدمی در جهت کنارکشیدن کشور و مردم از ورطه‌های پیش‌رو بردارد.
این در حالی بود که بسیاری از دوستان و همکاران قدیمی او متقاعد نبودند و درباره سرانجام این تلاش و امکان موفقیت آن تردید داشتند. اما ظریف بر آن بود که هیچ فرصتی را هرچند اندک و محدود نباید استفاده‌نشده و ناآزموده رها کرد. او با درک شرایط دشوار کشور، تلاش بی‌شائبه خود را کرد و از اعتبار ملی و بین‌المللی خود مایه گذاشت، اما متأسفانه قدر دانسته نشد.
اگرچه برخی ممکن است با این یا آن کلام ظریف موافق نباشند و این یا آن موضع او را نپسندند و با برخی ملاحظات او همراه نباشند، اما همه دوستداران ایران و مردم اتفاق نظر دارند یا باید داشته باشند که او خیر ایران را می‌خواهد و تکاپوی او جز در جهت خیر کشور نیست و عاری از ملاحظات و منافع شخصی است. سابقه چنددهه‌ای او نیز تأییدی بر این گزاره است. ظریف یک سرمایه ملی است و امید است فرصت یابد که در این مقطع و مقاطع حساس آتی یاری‌رسان مردم و کشور باشد.
ظریف در استعفانامه‌اش ضمن اشاره به اینکه «در شش ماه گذشته با سخیف‌ترین توهین‌ها، افتراها و تهدیدها نسبت به خود و خانواده‌ام روبه‌رو بودم»، اضافه کرده است که «حتی در درون دولت نیز تلخ‌ترین دوران خدمت 40ساله را گذراندم». این اشاره اخیر او سؤال‌هایی ایجاد می‌کند که امید است آقای دکتر پزشکیان و همکاران ایشان در هیئت دولت توضیحی در ارتباط با آن بدهند. آیا دولت طی شش ماه گذشته می‌خواسته همکاری داشته باشد که تنها سپر بلا باشد و توهین بشنود و نتواند پاسخ دهد و رئیس دولت و همکاران او در دولت نیز از حمایت از او خودداری کنند؟ آیا نباید باور داشت که بار کج هرگز به منزل نمی‌رسد و کار غیراصولی در نهایت جواب نمی‌دهد؟
و نهایتا اینکه مسئله تنها محدود به ظریف نیست. سؤال این است که آیا امر به استعفای ظریف و رأی عدم اعتماد به عبدالناصر همتی که در یک روز انجام شد، اتفاقی بود. استیضاح اگرچه حق قانونی مجلس است، اما سوء‌استفاده از این حربه مغایر با اصل تفکیک قوا و حقوق مردمی است که به یک نامزد ریاست‌جمهوری بر مبنای قول‌ها و سیاست‌های اعلام‌شده او رأی داده‌اند.
این حربه و حربه‌های دیگر مانند استعلامات از دستگاه‌هایی که منتخب مردم کنترلی روی آنها ندارد، خدشه‌هایی عمده به جمهوریت نظام است. به این دلایل و بسیار دلایل دیگر امروز تقریبا همه مدیران اجرائی کشور سرنوشت حرفه‌ای خود را به طور مستقیم با آنچه بر ظریف و همتی رفته، پیوند می‌زنند. وقتی بر این دو این رفته، دیگر مدیران چه انتظاری می‌توانند داشته باشند. اکنون در شرایطی که تلاش‌های انجام‌شده طی هفت، هشت ماه اخیر نتوانسته به جایی برسد و کار هنوز در مسیر درست قرار ندارد و برای آقای پزشکیان نیز باید روشن شده باشد که «دعوا نکنیم» و «وفاق» در سیاست که عرصه تعارض منافع اقشار و نمایندگان آنها و صاحبان منافع مشروع و نامشروع است، جایی ندارد، سؤال این است که آیا دامنه آثار رفتار با این دو بسیار فراتر از شخص ایشان نخواهد رفت و شخص رئیس‌جمهور را بیش از پیش با مشکل مواجه نخواهد کرد؟
*دیپلمات پیشین
شرق