نورنیوز-گروه فرهنگی: در بیست و دومین دوره حراج تهران، اثر «پرتره دختر نشسته» رضا عباسی با قیمت ۲۲ میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان به فروش رسید. این اثر که قدمتی بیش از ۱۰۰ سال دارد، بدون مجوز از وزارت میراث فرهنگی فروخته شد و این موضوع اعتراض فعالان فرهنگی را برانگیخت.
این اثر مربوط به قرن ۱۱ هجری قمری و دوران صفویه است و در گذشته در کتابخانه سلطنتی صفویه در اصفهان نگهداری می‌شد. رضا عباسی، از برجسته‌ترین نگارگران عصر صفوی، این نقاشی را با تکنیک‌های مینیاتور خلق کرده است.
مدیرکل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اعلام کرد که فروش آثار تاریخی با قدمت بیش از ۱۰۰ سال بدون مجوز غیرقانونی است. طبق قانون مصوب ۱۳۰۹، چنین آثاری باید شناسنامه‌دار شوند و تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی معامله گردند.
پیش از برگزاری حراج تهران، وزارت میراث فرهنگی به برگزارکنندگان هشدار داده بود که فروش «پرتره دختر نشسته» نیازمند مجوز است، اما این هشدارها نادیده گرفته شد. این موضوع باعث شد که مقامات درخواست توقف فروش و جلوگیری از خروج اثر از کشور را مطرح کنند.
حراج تهران، به‌رغم ادعای اخذ مجوز، از ارائه اطلاعات شفاف درباره هویت خریداران، مکانیزم قیمت‌گذاری و سرنوشت درآمدهای حاصل از حراج خودداری کرده است. این موضوع شائبه‌هایی درباره تأثیر دلالان و واسطه‌ها بر قیمت‌گذاری آثار ایجاد کرده است.
حراج تهران با فروشی معادل ۲۲۴ میلیارد و ۷۱۹ میلیون تومان، رکورد دوره‌های گذشته را شکست. علاوه بر اثر رضا عباسی، آثاری از هنرمندانی چون محمود فرشچیان، ژازه تباتبایی و سهراب سپهری نیز با قیمت‌های نجومی فروخته شدند اما کارشناسان معتقدند که حراج تهران، مشابه بازار بورس، قیمت آثار را به‌صورت مصنوعی افزایش می‌دهد. سرمایه‌داران با خرید و فروش‌های ساختگی، ارزش آثار را بالا می‌برند و از این طریق، بازار هنر را به عرصه‌ای برای سودجویی تبدیل کرده‌اند.
حراج تهران در واکنش به اعتراضات، اعلام کرد که مجوزهای لازم را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است. همچنین، نمایندگان وزارت میراث فرهنگی در نمایشگاه حضور داشته‌اند و فروش اثر بدون مخالفت برگزار شد.
با توجه به ارزش تاریخی «پرتره دختر نشسته»، مقامات فرهنگی نگران خروج این اثر از کشور هستند. وزارت میراث فرهنگی تدابیری برای جلوگیری از این امر اتخاذ کرده و پیگیری‌های قانونی در جریان است.
فروش آثار تاریخی بدون مجوز، عدم شفافیت در قیمت‌گذاری و تأثیر واسطه‌ها، مشکلات عمده بازار هنر ایران هستند. کارشناسان خواستار تدوین قوانین جدید و افزایش نظارت بر حراج‌های هنری برای حفظ میراث فرهنگی کشور شده‌اند.
حاشیه‌های جشنواره موسیقی فجر
چهلمین دوره جشنواره موسیقی فجر هم با حاشیه‌های زیادی همراه بود. یکی از جنجالی‌ترین اتفاقات این جشنواره، اعتراض تعدادی از هنرمندان به سیاست تقدیم روزهای خاص جشنواره به نام آن‌ها بود.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هدف از نام‌گذاری روزهای جشنواره‌های فجر را قدردانی از هنرمندان پیشکسوت اعلام کرد اما این اقدام وزارتخانه با واکنش‌های منفی هنرمندان موسیقی همراه بود به عبارتی این روش با رضایت برخی هنرمندان همراه نشد.
در جشنواره تئاتر و فیلم فجر، نام‌گذاری روزها به نام هنرمندان انجام شد که حاشیه خاصی ایجاد نکرد اما در جشنواره موسیقی، این اقدام درباره هنرمندان زنده انجام شد و همین امر اعتراض هایی را همراه داشت.
بسیاری از هنرمندان از نبود ارتباط مؤثر با مسئولان فرهنگی کشور گلایه دارند. آن‌ها معتقدند که مسئولان تنها به روش‌های نمادین از هنرمندان حمایت می‌کنند و مشکلات اساسی موسیقی کشور همچنان بدون راه‌حل باقی مانده است.
در این راستا حسین علیزاده و محسن چاوشی و سیمین غانم از جمله هنرمندانی بودند که از نام‌بردن آن‌ها در جشنواره موسیقی فجر ناراضی بودند. آن‌ها اعلام کردند که تمایلی به این نوع تقدیرها ندارند و معتقدند که این کار بدون هماهنگی با آن‌ها انجام شده است.
محسن چاوشی در واکنش به نام‌بردن از او در جشنواره موسیقی فجر اعلام کرد که علاقه‌ای به شنیدن نام خود در چنین موقعیت‌هایی ندارد و این کار بدون رضایت او انجام شده است.
سیمین غانم، خواننده باسابقه ایرانی، نیز مانند دیگر هنرمندان، تقدیر جشنواره از خود را نپذیرفت. او تأکید کرد که به دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده بر آواز زنان، سال‌ها فرصت اجرای عمومی را از دست داده است و نیازی به قدرشناسی از سوی مسئولان ندارد.
حسین علیزاده در بیانیه‌ای تند اعلام کرد که هیچ‌گاه در جشنواره موسیقی فجر شرکت نکرده و این جشنواره را فرمایشی می‌داند. او تأکید کرد که تنها از حمایت مردم قدردان است.
اما برخی رسانه‌ها موضع حسین علیزاده را احساسی و شعاری دانسته و معتقد بودند که او نباید چنین خوراک تبلیغاتی برای رسانه‌های مخالف ایران فراهم می‌کرد. با این حال، بسیاری دیگر از جامعه هنری از او حمایت کردند.
بعد از انتقاد هنرمندان به سیاست تقدیر از استفاده نام هنرمندان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اعتراضات واکنش نشان داد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت که هدف از این نام‌گذاری‌ها ایجاد وفاق ملی و افزایش ارتباط با هنرمندان بوده است. او تأکید کرد که به انتقادات هنرمندان توجه خواهد شد.
نادره رضایی معاون هنری وزیر ارشاد هم در واکنش به اعتراض حسین علیزاده اعلام کرد که انتقادات هنرمندان را درک می‌کنند و امیدوارند در آینده شرایط بهتری برای تعامل میان دولت و هنرمندان ایجاد شود.
کارشناسان اعتقاد دارند این اعتراض‌ها نشان داد که شکاف بین جامعه هنری و دولت همچنان عمیق است و تلاش‌های دولت برای ایجاد همدلی کافی نبوده است.
از سوی دیگر هنرمندان معترض به جشنواره موسیقی فجر بر استقلال موسیقی تأکید کردند و معتقد بودند که دولت نباید از نام آن‌ها برای اعتباربخشی به جشنواره استفاده کند.
در نهایت، جشنواره موسیقی فجر امسال نشان داد که دولت برای جلب اعتماد هنرمندان نیاز به سیاست‌های جدید و شفاف‌تری دارد. اصلاح نحوه تعامل با هنرمندان و رفع محدودیت‌های موجود از جمله اقداماتی است که می‌تواند موجب رضایت بیشتر جامعه هنری شود.