نورنیوز-گروه بین الملل: رژیم اشغالگر صهیونیستی در ادامه حملات سنگین خود در سوریه پس از سقوط رژیم اسد، بزرگ‌ترین حمله خود را از سال 2012 در ساعت 23 و 49 دقیقه شب 15 دسامبر 2024 / 25 آذر 1403 انجام داد که در نتیجه انفجار حاصله – ظاهرا در یک دپوی آمونیاک - زمین لرزه‌ای به بزرگای 3.1 توسط مراکز لرزه نگاری کشورهای منطقه گزارش شد که مرکز آن در حدود 28 کیلومتری سواحل شهر طرطوس بود.
طرطوس به عنوان محل تأسیسات دریایی که توسط اتحاد جماهیر شوروی در سال 1971 تأسیس شد، دارای اهمیت استراتژیک و تاریخی است. هواپیماهای جنگی اسراییل مجموعه‌ای از سایت‌ها از جمله واحدهای پدافند هوایی و انبارهای موشک‌های زمین به زمین را هدف قرار دادند . زلزله‌شناسی قانونی استفاده از تکنیک‌های زلزله‌شناسی برای کشف و مطالعه پدیده‌های دور، به‌ویژه انفجارها، از جمله انفجارهای سلاح‌های هسته‌ای است.
سازمان‌های دارای تخصص در زلزله‌شناسی قانونی در امریکا آزمایشگاه ملی لوس‌آلاموس و آزمایشگاه ملی لارنس لیور مورد در برکلی کالیفرنیاست که معروف‌ترین آزمایشگاه در نوع خود در دنیاست. از زلزله‌شناسی قانونی برای تعیین انطباق با معاهده جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) استفاده می‌شود.
در دنیا از شبکه‌ای متشکل از حدود 170 ایستگاه لرزه‌نگاری، همراه با داده‌های تولید شده از‌گیرنده‌های مادون صوت، هیدروآکوستیک، و تشخیص رادیونوکلئید، برای شناسایی و مکان‌یابی انفجارهای هسته‌ای استفاده می‌شود. از زلزله‌شناسی قانونی به‌طور خاص برای مکان‌یابی انفجارهای هسته‌ای زیرزمینی هم استفاده می‌شود.
این انفجار سوریه در 15 دسامبر 2024 به قدری بزرگ بود که در سنسورهای لرزه‌ای ایستگاه‌های لرزه‌نگاری منطقه با بزرگای 3.1 اندازه‌گیری شده است. چنین بزرگایی نشان می‌دهد که انفجار رخ داده معادل انفجار 33تن ماده منفجره تی ان تی بوده است. در مطالعات لرزه خیزی القایی معمولا از مطالعه زمین‌لرزه‌ها و لرزه‌های مصنوعی در اثر فعالیت‌های انسانی مانند حمله انفجاری برای بررسی تنش‌ها و کرنش‌ها در پوسته زمین استفاده می‌شود .
بیشتر لرزه‌خیزی القایی ناشی از لرزه‌های با بزرگای کم ، کمتر از بزرگای 4 است. ویدئوهای منتشره در رسانه‌های اجتماعی یک ابر قارچ‌بزرگ را نشان می‌دهند که با انفجار انبار تسلیحات مورد اصابت قرار گرفته حاصل شده است. این انفجار در ایستگاه لرزه‌نگاری ایزنیک، ترکیه، در تقریبا 820 کیلومتری ثبت شد.
سیگنال حاصله از انفجار 12 دقیقه طول کشید تا یونوسفر پایینی را طی کند. اگرچه مقیاس ریشتر در درجه اول برای تعیین کمیت زمین‌لرزه‌ها طراحی شده است، اما می‌تواند بزرگی انفجارهای بزرگ را نیز اندازه‌گیری کند. این قابلیت از این واقعیت ناشی می‌شود که هر دو انرژی آزاد کنند که در زمین به صورت امواج لرزه‌ای حرکت می‌کند. امواج لرزه‌ای ایجاد شده توسط انفجار معمولا با سرعت‌های مشابه با سرعت‌های ناشی از زلزله حرکت می‌کنند، با این تفاوت اصلی که انفجارها معمولا امواج فشاری قوی‌تری ایجاد می‌کنند، در مقایسه با امواج برشی غالب‌تر تولید شده توسط بیشتر زلزله‌ها. به این معنی که موج اولیه یک انفجار به دلیل قوی‌تر بودن مولفه موج فشاری، احتمالا سریع‌تر درک می‌شود.
قدرت نسبی هر نوع موج بسته به منبع می‌تواند متفاوت باشد. سرعت امواج لرزه‌ای، صرف نظر از منبع، در درجه اول به خواص مواد سنگی که از آن عبور می‌کنند مرتبط است. بزرگ‌ترین انفجار دست‌ساز بشر در انفجار بمب تزار در اتحاد جماهیر شوروی رخ داد Tsar Bomba در 30 اکتبر 1961 بمب گرما هسته‌ای که 50 تا 58 مگاتن تی ان تی آزمایش شد، قوی‌ترین سلاح هسته‌ای است که تاکنون منفجر شده است و زلزله‌ای با بزرگای 7.5 ایجاد کرد.
امواج انفجار معمولا کم دوام‌تر از امواج زلزله هستند و از یک منبع تک نقطه‌ای منشأ می‌گیرند. علاوه بر این، در حالی که زلزله‌ها حل سازوکار کانونی مربوط به صفحه گسله - جابه‌جایی دو سوی یک صفحه گسله - ارائه می‌کنند که به تعیین جهت و سازوکار گسل مسبب کمک می‌کند، انفجارها با منشأ نقطه‌ای خود این حل صفحه‌ای ایجاد نمی‌کنند.
اثر یک انفجار با انرژی کل آزاد شده ژرفای انفجار و نوع ماده منفجره مورد بررسی قرار می‌گیرد. انفجارهای نزدیک سطح معمولا خوانش لرزه‌ای قوی‌تری نسبت به انفجارهای ژرف‌تر ایجاد می‌کنند. همچنین ماهیت ماده منفجره و شرایط زمین‌شناختی اطراف آن می‌تواند بر انتشار امواج لرزه‌ای اثر بگذارد.
طرطوس علاوه بر اینکه محل یکی از دو پایگاه نظامی روسیه در سوریه بود، به عنوان پایگاه دریایی و همچنین انبار مهمات نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. انفجار بزرگ 15 دسامبر و همچنین انفجارهای ثانویه نشان‌دهنده وجود حجم زیادی از تسلیحات ذخیره شده است. ویدئوهای دراماتیک منتشره در رسانه‌های اجتماعی یک فلش شدید درخشان را نشان می‌دهد که پس از آن چندین انفجار، ابر قارچی عظیمی از دود را به هوا فرستاد.
*استاد پژوهشکده زلزله شناسی