نورنیوز-گروه اجتماعی: دادگاه کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ (دعوی شهروندان ایرانی علیه عوامل کودتای ۲۸ مرداد اعم دولت ایالات متحده آمریکا، وزارت خارجه ایالات متحده، بانک مرکزی ایالات متحده، آژانس مرکزی ایالات متحده، وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا، مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا، فدرال رزرو) با دادخواهی بیش از ۴۰۰ هزار نفر روز یکشنبه - ۲۸ مرداد - به ریاست قاضی مجید حسین‌زاده آغاز شد.
دادخواست این پرونده ۱۳ بند اصلی دارد که به خسارت‌های ناشی از کودتا اشاره دارد. مهم‌ترین خسارت اقدام آمریکا و انگلیس در چپاول نفت ایران و البته مسلط کردن ۲۵ ساله استبداد پهلوی دوم بر ملت ایران است که در متن دادخواست وجود دارد.
قاضی حسین‌زاده در ابتدای جلسه دادگاه اظهار داشت: جلسه دادخواهی رسیدگی به دعوی حقوقی بالغ بر ۴۰۲ هزار نفر از شهروندان ایرانی از بیش از ۲۰ استان به طرفیت ۶ شخصیت حقوقی و حقیقی از جمله دولت ایالات متحده آمریکا و سردمداران آن تشکیل شده است.
قاضی دادگاه با استناد به قوانین مختلف داخلی همچنین منشور ملل متحد، افزود: دادگاه حاضر بر اساس قوانین متعدد شایسته و صالح به رسیدگی به طرح این دعوی است.
وی اضافه کرد: براساس اصل ۳۴ قانون اساسی، دادخواهی حق مسلم هر فرد است و هر کس می‌تواند به منظور دادخواهی به دادگاه‌های صالح رجوع نماید، همه افراد ملت حق دارند اینگونه دادگاه‌ها را در دسترس داشته باشند و هیچ‌کس را نمی‌توان از دادگاهی که به موجب قانون حق مراجعه به آن را دارد، منع کرد.
قاضی دادگاه اظهار داشت: براساس بند یک ماده ۱۰ قانون الزام دولت به پیگیری جنایات آمریکا، دولت و قوه مکلف است نسبت به پیگیری و احقاق حق اتباع ایرانی اقامه دعوی کند و محاکم قضایی تهران صلاحیت لازم برای استماع دعوی را دارد.
قاضی حسین‌زاده خاطرنشان کرد: براساس قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه آمریکا در منطقه دادگستری مکلف است اقدامات قانونی برای حمایت از اتباعی که از اقدامات قانونی متضرر شده‌اند، انجام دهد.
وی ادامه داد: براساس قانون اقدام متقابل، قوه قضاییه نسبت به تعقیب نقض مصونیت اتباع خود مسئولیت دارد همچنین مطابق قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم،دولت موظف است از اتباع خود در مقابل هرگونه اقدام دولت آمریکا حمایت کند از اینرو این دادگاه نظر قوانین متعدد شایستگی استماع این دعوا را دارد.
قرائت بیانیه نواده دکتر مصدق در دادگاه
محمود مصدق از نوادگان دکتر محمد مصدق که در دادگاه حاضر بود، به دلیل کسالت و کهولت سن نتوانست به بیان اظهارات خود بپردازد از اینرو سخنان او به صورت مکتوب توسط فرزند وی غلامعلی مصدق قرائت شد.
در بیانیه محمود مصدق آمده است: بی شک نهضت ملی شدن صنعت نفت برگ زرینی از تاریخ کشورمان در مبارزه با استبداد داخلی آن زمان و استعمار خارجی و رهایی‌بخش سایه شوم دخالت بیگانگان در سرنوشت کشور بوده که تا ابد بر آسمان استقلال و سربلندی این مرز و بوم خواهد بخشید.
وی یادآور شد: اکنون بیش از ۷۴ سال از اولین روزی که نفت ملی شد می‌گذرد و سیاستمداران و بزرگان کشور با بهره‌گیری از این تفکر و حرکت ملی در عرصه‌های مختلف سیاسی، داخلی و بین المللی حضور پیدا می‌کنند و با استفاده از این تفکرات استقلال‌طلبانه و ملی‌گرایانه توانسته‌اند بندهای وابستگی به بیگانگان را از پای کشور ببرند و رهاتر از همیشه به سوی استقلال در همه زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و ... گام بردارند.
مصدق خاطرنشان کرد: نهضت ملی شدن نفت در دوره‌ای شکل گرفت که ایران بزرگترین تولیدکننده نفت خاورمیانه بود و حرکت مرحوم دکتر محمد مصدق پدر بزرگ اینجانب که همزمان با نخست وزیری ایشان من دانشجوی پزشکی بودم، شاهد مبارزات و تلاش او برای ملی شدن صنعت نفت و قطع ید روباه پیر استعمار انگلیس از سرنوشت ملت شریف ایران و منابع نفت کشور بودم.
وی اضافه کرد: در آن دوره برای کوتاه کردن دست استعمار از منابع و سرمایه‌های عظیم ایران، حرکتی ملی به رهبری دکتر محمد مصدق شکل گرفته بود، در دوره‌ای که سرمایه‌های کشور مانند رودی به سمت کشورهای بیگانه و استعمارگران سرازیر می‌شد، دکتر محمد مصدق با همراهی جریان مذهبی تفکر اقتصاد غیر وابسته را در کشور به مرحله اجرا درآورد و به نوعی جریان‌های فکری را به سمت و سوی استقلال نفت هدایت کرد.
مصدق گفت: "ملی شدن صنعت نفت"، واژگانی است که وقتی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند ناخودآگاه سرفرازی را در رگ‌هایمان تزریق می‌کند، همچنین ملی شدن صنعت نفت ایران در ۲۹ اسفند سال ۱۳۲۹، نقطه عطفی مهم در تاریخ سیاسی، اقتصادی و مبارزات مردم برای نجات سرمایه‌های ملی این مرز و بوم از دست بیگانگان به شمار می رود.
نوه دکتر محمد مصدق تصریح کرد: نظام چپاولگر سلطه، به رهبری آمریکای استعمارگر دولت مردمی و قانونی مرحوم دکتر مصدق را که مانع اصلی و جدی در مسیر دستیابی آنها به منابع نفتی ایران بود با کودتا ساقط کرد، این جنایت موجب شد، چپاولگران انگلیسی که از در بیرون شده بودند، این بار با کودتای امریکایی- انگلیسی از پنجره وارد و در قالب کنسرسیوم نفتی با سردمداری امریکای جنایت کار بیش از ۲۵ سال بر منابع نفتی ایران مسلط شدند.
وی ادامه داد: استعمار انگلستان با همکاری ظاهر و پنهان مقامات آمریکایی و دستگاه جاسوسی این کشور، تنها راه غلبه بر نهضت ملی مردم ایران را ایجاد تفرقه در بین مردم دید، از اینرو نقشه‌های وسیعی برای ایجاد اختلاف و بدبینی در میان اقشار مردم کشیده و به اجرا درآوردند، در این عرصه از عوامل حزب توده و چپ‌گرایان تا روشنفکران غرب‌زده وابسته به خود و اراذل و اوباش، حداکثر استفاده را بردند.
وی تاکید کرد: مبارزه و دیپلماسی مرحوم دکتر محمد مصدق به پشتوانه مردم و روحانیت، نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید که تنها و تنها می‌توانست از سوی فرزندی از این مرز و بوم برآید و سرمشق مبارزه و وطن گرایی برای بسیاری از کشورهای منطقه باشد، تا به تأسی از این شیوه هوشمندانه در حفظ منابع ملی به نفع کشورهای خود باشد. مرحوم دکتر محمد مصدق، ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ شیر نفت را بر روی استعمارگران بیگانه بست تا سنگ بنای نفت ملی را در کشور بر زمین بگذارد و نقطه عطفی در تاریخ صنعت نفت جهان باشد.
نوه دکتر محمد مصدق تصریح کرد: با حضور و دفاع مرحوم دکتر محمد مصدق در دادگاه لاهه که نتیجه آن به نفع مردم ایران تمام شد، جرقه‌های مبارزه با استعمار در ایران زده شد، تا ستیز با استعمار و مبارزه با بیگانگان شکلی جدی و منسجم تر به خود بگیرد.
وی افزود: نهضت ملی شدن نفت در دوره ای شکل گرفت که ایران بزرگترین تولیدکننده نفت خاورمیانه بود، دکتر مصدق توانست تفکر اقتصاد غیر وابسته را در کشور رقم بزند و به شکلی جریان‌های فکری را به سمت و سوی استقلال هدایت کند. آن مرحوم در دوران مبارزات خود برای ملی کردن صنعت نفت، بارها بر این نکته تاکید داشت که ایرانیان باید خود منابع نفتی کشورشان را اداره و بهره برداری کنند.
نوه دکتر محمد مصدق گفت: دکتر مصدق برای مقابله با فشار شوروی برای گرفتن امتیاز نفت شمال ایران، قانونی را در این دوره مجلس به تصویب رساند که دولت از مذاکره در مورد امتیاز نفت تا زمانی که نیروهای خارجی در ایران هستند، منع می‌شد.
وی ادامه داد: ملی شدن صنعت نفت ایران، آغاز یک مبارزه برای جلوگیری از غارت اموال و منافع ملی مردم بود و آنچه مرحوم دکتر محمد مصدق را در سپهر تاریخ ماندگار کرد، شجاعت و حق طلبی او در مواجهه با غارت ثروت ملی کشور توسط غربی ها بود.
وی یادآور شد: تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، نماد استقلال طلبی و خودکفایی مردمان این مرز و بوم به شمار می رود، که با ایستادگی و مقاومت برای کسب حق خود و قطع دست بیگانگان از منابع و سرمایه‌هایشان به ثمر نشست.
نوه دکتر محمد مصدق افزود: بدون شک در به تصویب رسیدن این رخداد تاریخی بزرگ، دکتر محمد مصدق نقش بی بدیلی داشت و وی به این نتیجه رسیده بود که مشروطه، آزادی، دموکراسی و پیشرفت ایران تحقق نمی یابد، مگر اینکه در برابر زیاده خواهی استعمارگران ایستادگی شود. از این رو با ملی کردن صنعت نفت، اصل حاکمیت ملی را احیا کرد.
وی خاطرنشان کرد: مرحوم دکتر محمد مصدق به معنای واقعی یک ایرانی استقلال طلب و آزادیخواه بود. این مهم را در مواضع و سخنرانی های او در مجلس چهاردهم می توان درک کرد.
نوه دکتر محمد مصدق یادآور شد: پس از سقوط رضاشاه، مصدق به عنوان نماینده اول مردم تهران در انتخابات مجلس چهاردهم انتخاب شد. او در این سال‌ها بیش از هر چیز بر ضرورت تحکیم ضوابط پارلمانی و اعادۀ حاکمیت ملی تأکید داشت. مضمون اکثر نطق‌های او در مجلس، پیرامون بلیّۀ توأمان استبداد و وابستگی به قدرت‌های خارجی و فضایل استقلال دمکراتیک دور می‌زد. وی همواره بر ضرورت اداره امور کشور به دست خود ایرانیان تأکید می‌کرد.
وی ادامه داد: نظام سلطه آمریکایی انگلیسی، تاب مقابله با چنین شخصیت و تفکری را نداشت و با سناریویی تفرقه انگیز که با ماهیت روباه صفتی آنها، همخوانی و تناسب داشت، او و دولت قانونی اش را با کودتایی نظامی، ساقط نمودند.
نوه دکتر محمد مصدق تصریح کرد: به طور کلی جنبش ملی شدن صنعت نفت درصدد بود ایران را از مدار وابستگی به غرب و قدرت‌های خارجی برهاند. از نظر مرحوم دکتر مصدق، ملی کردن صنعت نفت تحقق آرزوهای ملی و تجدید حیات ملی ایرانیان بود.
وی افزود: دکتر محمد مصدق اعتقاد داشت در صورت لزوم، بهتر است ایران فقیر، ولی مستقل باشد، تا اینکه بقای شرکت نفت انگلیسی را تحمل و تحت سلطۀ انگلیس باقی بماند. مصدق به درستی بر این اعتقاد بود که تا وقتی انگلستان یا هر قدرت خارجی دیگری منافع مستقیم اقتصادی از قبیل امتیاز نفت جنوب را داشته باشد، استقرار حکومت مستقل ملی ممکن نمی‌شود.
نوه دکتر محمد مصدق افزود: امروز با گذشت بیش از ۷۰ سال از کودتای آمریکایی- انگلیسی در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و ساقط نمودن دولت قانونی مرحوم دکتر محمد مصدق و تحمیل بیش از ۲۵ سال خسارت مادی و معنوی بر پیکره ایران اسلامی، به رغم وجود ظرفیت های حقوقی و قانونی داخلی و بین المللی، اقدام موثری برای دادخواهی و مطالبه ضرر و زیان ملت و کشور عزیزمان از دولت آمریکا توسط مراجع ذیصلاح دولتی صورت نگرفته است.
نوه دکتر محمد مصدق تصریح کرد: به عنوان وارث خانواده مرحوم دکتر مصدق ضمن تشکر از «گروه جهاد حقوقی حکیم» که به نمایندگی از صدها هزار ایرانی متضرر از اقدامات خصمانه و جنایات دولت آمریکا در ایران قبل از انقلاب اسلامی، با ثبت دادخواست حقوقی، اقدام به طرح دعوای حقوقی جهت تادیه خسارات مادی، معنوی و تنبیهی بازدارنده از دولت سلطه گر آمریکا به دلیل انجام اقدامات خصمانه علیه کشور، ملت و نظام اسلامی کرده است،
استدعا دارم بر اساس قانون و قواعد بین المللی و داخلی حکمی را صادر فرمایید تا جبران خسارات عظیم مردم شریف ایران ناشی از ساقط کردن دولت مردمی و قانونی انها و خسارات عظیم تحمیل ۲۵ سال اختناق، غارت و چپاول منابع ایران عزیز، تالمات وارده بر خانواده هزاران شهید در طول ۲۵ سال مبارزه با طاغوت، زندان و شکنجه های جسمی و روحی وارده بر مبارزان و آزادیخواهان ایرانی باشد.
وی اضافه کرد: علاوه بر این از دادگاه استدعا دارم تا سه سال زندان انفرادی مرحوم دکتر محمد مصدق در بیدادگاه محمد رضا پهلوی در کهولت سن که از بغض و کینه شاه بی‌کفایت و اربابان وی از حریت و ازادگی مرحوم مصدق و خارج کردن منابع نفت ایران از دست استعمارگر انگلستان، ولو این که با کودتای آمریکایی و انگلیسی مجدد بر نفت ایران مسلط شدند، سپس تبعید او به روستای احمد آباد و جلوگیری از اجرای وصیت مرحوم برای خاکسپاری در محل مورد نظرش را نیز مورد توجه داشته باشد.
در این جلسه وکیل دادگستری شکات پرونده و وکیل شکات درباره این پرونده سخن گفتند.
ایرنا