نورنیوز-گروه اجتماعی: تلفات ناشی از تصادفات جاده ای برای سومین سال پیاپی روند صعودی داشت و تعداد کشته های حوادث رانندگی در فاصله چند روز مانده تا پایان سال 1402 به بیش از ١٨ هزار و ۵٠٠ نفر رسید. این آماری بود که سردار حسن مومنی رییس پلیس راه کشور اعلام کرد. موضوع مهم این که ٢٢ درصد کشته‌ها جوانمرگی و با سن بین ٢٠ تا ٣٠ سال هستند. سردار تیمور حسینی رئیس پلیس راهور فراجا نیز چند روز پیش اعلام کرد: «۲۲.۹ درصد فوتی‌ها راننده، ۲۲.۷ درصد موتورسوار، ۲۴ درصد سرنشین و ۱۹.۶ درصد هم عابران پیاده بودند. همچنین ۲۶ درصد از کل تصادفات به واژگونی منجر شده و ۶۰ درصد از تصادفات هم در حریم ۳۰ کیلومتری شهرها رخ داده است. امسال فارس، کرمان و خراسان رضوی بیشترین فراوانی تصادفات را داشتند و خراسان رضوی، تهران و چهارمحال و بختیاری نیز بیشترین افزایش تصادفات را داشتند.»
آمارها نشان میدهند به طور متوسط سالانه بیش از ۱۷ هزار نفر در حوادث رانندگی کشور جان خود را از دست میدهند؛ که حدود ۳ هزار نفر آن‌ها زیر ۱۸ سال هستند. سال ۱۴۰۱ حدود 19 هزار و 500 نفر جان خود را در تصادفات جاده ای از دست داده‌اند که این میزان نسبت به سال 1400 حدود ۱۶ درصد افزایش داشت. سال 1402 نیز آمارتلفات نسبت به 1401 رشد داشته است. بررسی های آماری حکایت از این دارند که بیشترین تصادفات مرگبار جاده ای در تعطیلات طول سال رخ می دهد و این موضوع ارتباط مستقیمی با کم بودن تعداد تعطیلات مناسب برای سفر دارد.
مرگ و میری برابر با اتحادیه اروپا
مقایسه آماری سوانح رانندگی ایران با کشورهای جهان نشان می دهد ایران رتبه دوم سوانح رانندگی در خاورمیانه و رتبه هشتم مرگ ناشی از سوانح رانندگی در دنیا را به خود اختصاص داده است. طی یک دهه اخیر مرگومیر ناشی از تصادفات رانندگی در ایران که با تلاش‌های گسترده نظارتی و فرهنگی مجموعه پلیس روند کاهشی را تجربه کرده بود، در سه سال اخیر روند صعودی به خود گرفته است. آمارها در این زمینه بسیار قابل تامل است، به‌طوری‌که تعداد مرگومیر ناشی از تصادفات در ایران با کل مرگومیر تصادفات رانندگی در اتحادیه اروپا با ۲۷ کشور و جمعیت ۴۵۰ میلیون نفری برابری می‌کند. گزارش های برخی نهادهای رسمی حکایت از آن دارند که در سال 2030 میلادی، حوادث رانندگی پنجمین علت مرگ و میر در دنیا خواهد بود، اما در ایران،همین امروز سوانح رانندگی، سومین علت مرگ شهروندان است.
سه کشور ایران، آلمان و ترکیه در برخی نقاط با یکدیگر اشتراکاتی دارند؛ از جمله جمعیت نزدیک به هم (نزدیک بر ۸۵ میلیون نفر)، اما با این حال آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، آلمان و ترکیه در کاهش تلفات براساس تصادفات موفق‌تر عمل کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد ایران و آلمان با جمعیت مشابه و با وجود اینکه آلمان از سردمداران حوزه تولید خودرو در جهان به حساب می‌آید و همچنین دارا بودن بیش از ۵۰ میلیون وسیله نقلیه ثبت‌شده، نسبت به کشورمان با تصادفات جاده‌ای و به‌تبع آن تلفات کمتری روبه‌رو است. براساس این آمارها در سال ۲۰۲۲ تعداد کشته‌شدگان تصادفات رانندگی ثبت‌شده توسط پزشکی قانونی کشورمان رقم ۱۹.۵ هزار مورد را رد می‌کند اما آلمان در همان سال، تنها ۲۵۶۲ نفر تلفات ثبت کرده است. ترکیه نیز با جمعیت مشابه و شرایط فرهنگی نزدیک به ایران و دارا بودن ۲۸ میلیون وسلیه نقلیه ثبتی نسبت به ایران با تلفات حاصل از تصادف کمتری روبه‌روست. مرگومیر حاصل از تصادفات در ترکیه در سال ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۵۳۶۲ می‌رسد که در مقایسه با سال ۲۰۲۱ کاهش تقریبا ۱۰۰ نفری داشته است.
در ایران سال گذشته با 22 میلیون وسیله نقلیه ثبت شده تعداد کشته های حوادث رانندگی اش به هزار نفر یعنی بیش از سه برابر ترکیه رسید. بر اساس آمارهای پزشکی قانونی ایران میزان مرگومیر ناشی از تصادفات رانندگی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ روند کاهشی داشته است، اما از آن سال به بعد دوباره روند افزایشی پیدا کرده است. پرتلفات ترین حوادث رانندگی کشور در سال 1384 رقم خورد. در آن سال ۲۷ هزار و ۷۵۵ نفر در حوادث رانندگی جان باختند. بر اساس آمارها از سال ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۱ در مجموع ۳۵۱ هزار و ۹۹۶ نفر بر اثر حوادث رانندگی در کشور جان خود را از دست داده‌اند و با احتساب حدود ۲۷ هزار مرگ در سال‌های ۸۳-۸۲ و نیز تلفات امسال، می‌توان گفت در دو دهه گذشته یعنی از سال ۱۳۸۲ تا 1401 تقریبا 450 هزار نفر در حوادث رانندگی کشور جان باخته‌اند؛ عددی که نزدیک به دوبرابر کل شهدای هشت سال جنگ تحمیلی (۲۱۳ هزار و ۲۵۵ نفر) است.
سهم جاده ، خودرو، و انسان در حوادث رانندگی
بررسی آمار تصادفات و کشته های حوادث جاده ای نشان می دهد جاده‌های پر خطر، عوامل انسانی و خودروهای ناایمن سهم عمده ای در این حوادث دارند. طبق اعلام مسئولان پلیس راهور، کیفیت پایین خودرو‌ها و ناایمن بودن آن‌ها عامل ۵۱ درصد کشته‌های تصادفات است. رئیس پلیس راهورسال گذشته با اشاره به سهم ۸۰ درصدی خودروهای داخلی در آمار تصادفات سال گفته بود : «وقتی در شرکت‌های خودروساز داخلی شاهد ارتقای کیفیت و ایمنی محصولات نیستیم، متقابلا آمار بالای تصادفات را نیز باید بپذیریم. راه امن و خودروی ایمن، هم پیش از حادثه و هم پس از حادثه، می‌توانند حافظ جان انسان‌ها باشند و خسارت‌های ناشی از حوادث رانندگی را به حداقل برسانند. درباره خودرو، استحکام بدنه، ستون‌های محکم، کمربند ایمنی مناسب، کیسه هوا و مواردی از این دست، خسارت‌های جانی و مالی را حتی در صورت وقوع حادثه رانندگی کاهش می‌دهد که متاسفانه خودروهای داخل، هیچ‌کدام از این موارد را ندارند.» هفته گذشته نیز رئیس پلیس راهور فراجا درباره خودروهای دارای بیشترین تصادف در کشور گفت: « پراید، ساینا و پژو بیشترین فراوانی را در تصادفات دارند که البته نباید از تعداد این وسایل نقلیه غافل شد.»
در خصوص جاده‌های پرخطر و ناایمن کشور نیز آمار قابل تامل است . تقریبا در ۲۰ درصد از تصادفات رانندگی عامل جاده‌های پرخطر اثرگذار است. طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۴۰۱ در هر ۱۱.۲ کیلومتر در جاده‌های ایران یک حادثه منجر به مرگ اتفاق می‌افتد. این در حالی است که در سال ۱۳۹۷ در هر ۱۴.۲ کیلومتر یک حادثه مرگبار رانندگی اتفاق می‌افتاد. در سال‌های اخیر تغییرات و پیشرفت‌های زیادی در جاده‌های کشور انجام گرفته است اما با وجود اصلاح حدود هزار نقطه حادثه‌خیز در این سال‌ها، هنوز ۳۳۹۲ نقطه حادثه‌خیز در کشور وجود دارد. بر اساس اعلام پلیس راه کشور از این تعداد هزار و ۵۸۵ نقطه پرتصادف و هزار و ۸۰۰ نقطه نیز دارای تصادف هستند.
در ارتباط با عامل انسانی در حوادث مرگبار جاده ای برآورد‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۹ درصد از تصادفات بر اثر خطای انسانی است. طبق اعلام پلیس، ۸۲ درصد تصادفات به‌سبب چهار عامل سرعت غیرمجاز، سبقت غیرمجاز، عدم توجه به جلو و خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان اعلام شده است. آمار ۱۱ ساله پلیس نشان می‌دهد که بیشترین میزان تصادفات (حدود ۶۳ درصد) در ۳۰ کیلومتری اول خارج از شهرها رخ میدهند و ۵۱ درصد این تصادفات منجر به فوت می‌شود.
درصد بودجه کشور خرج تصادفات
بر اساس آماری که پلیس راهور اعلام کرده روزانه به طور میانگین 50 نفر درحوادث رانندگی کشور جان خودر ا از دست میدهند. در دو دهه گذشته بیش از ۴۰۰ هزار نفر در ایران جان خود را بر اثر این حوادث از دست داده و بیش از ۶ میلیون نفر نیز مصدوم شده‌اند؛ این ارقام هراسناک، عمق یک فاجعه انسانی را نشان می‌دهد. آمارهای موجود نشان می‌دهد که تصادفات رانندگی هر سال حدود ۷ درصد تولید ناخالص ملی را می‌بلعد و هر سال ۹ تا ۱۱ درصد از بودجه کل کشور یعنی ۳۵ هزار میلیارد تومان به عنوان خسارت شخص ثالث پرداخت می‌شود. همچنین سالانه ۷ هزار میلیارد تومان خرج درمان مجروحان تصادفات می‌شود که باید به آن ۷ درصد خسارت معادل تولید ناخالص داخلی اضافه شود. این البته فقط رقم خسارت های مادی قابل محاسبه در تصادفات رانندگی است.
ترمز تصادفات زیر پای کیست؟
به اعتقاد کارشناسان نبود فرهنگ ترافیک مناسب و پایین بودن جریمه ها ازعوامل اصلی افزایش تلفات رانندگی است. در کنار آن، رانندگی خطرناک و پر ریسک تصادف های دلخراشی را رقم می زند. سرهنگ احسان مومنی معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ بی توجهی مردم به فرهنگ ترافیکی و پایین بودن جریمه ها را از عواملی می داند که باعث حوادث دلخراش رانندگی می‌شود. او در گفت و گو با نورنیوز می گوید: «در جاده های بیرون از شهر عدم توجه به جلو و سرعت غیرمجاز از مهمترین عوامل تصادفات مرگبار است. برخی از راننده ها بدون توجه به علایم مربوط به حداکثر سرعت در بزرگراه ها رانندگی می کنند. متاسفانه مبلغ جرایم رانندگی هم بازدارندگی لازم را ندارد. راننده ای که جریمه برای او بازدارندگی نداشته باشد با رانندگی خطرناک می تواند زمینه ساز حوادث مرگبار رانندگی در جاده ها باشد. البته قانون توقیف خودروهای پرخطر یکی از اقدامات مثبت و مهمی است که می تواند در کاهش تصادفات مرگبار اثرگذار باشد.»
نورنیوز