×
اقتصادی
شناسه خبر : 151683
تاریخ انتشار :

دیکته‏‏‌ای که از آغاز غلط بود

یکی از کالاهایی که در صدر لیست برخورداری از ارز 4200 تومانی قرار داشت، «شکر» بود تا از این طریق نوسانات قیمت آن روی سفره مردم تأثیر منفی نگذارد. اما چند‌نرخی شدن ارز، نه‌تنها موجب تثبیت قیمت این کالا نشد، بلکه به گواه بازار و سفره مردم، شکر، بیش از کالاهایی که مشمول دریافت یارانه نبودند، افزایش قیمت داشت.

سایر رسانه‌ها: خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده از «برجام» به منزله بازگشت تحریم‌‌‌هایی بود که بخشی از آن با امضای این موافقت‌نامه برطرف شده بود. این تحریم‌ها بیش از هر چیز سفره مردم را نشانه گرفته بود. از یک‌‌‌طرف فروش نفت روزهای پرچالشی را در پیش داشت و از طرف دیگر نگرانی ناشی از بازگشت مجدد تحریم‌‌‌ها، تقاضاهای کاذب ارزی را در روندی فزاینده قرار داده بود.

مجموعه این عوامل سبب شد دولت وقت برای کاهش اثرات منفی نگرانی‌ها، سیاست چندنرخی کردن ارز را روی میز گذاشته و اجرایی کند. به این ترتیب بود که تصمیم گرفته شد، برخی از کالاهای اساسی و نهاده‌‌‌ها با ارز ترجیحی یا همان ارز ۴۲۰۰ تومانی تأمین و برخی دیگر در فرآیندی موسوم به نیمایی وارد کشور شود.

یکی از کالاهایی که در صدر لیست برخورداری از ارز ۴۲۰۰ تومانی قرار داشت، «شکر» بود تا از این طریق نوسانات قیمت آن روی سفره مردم تأثیر منفی نگذارد. اما چند‌نرخی شدن ارز، نه‌تنها موجب تثبیت قیمت این کالا نشد، بلکه به گواه بازار و سفره مردم، شکر، بیش از کالاهایی که مشمول دریافت یارانه نبودند، افزایش قیمت داشت.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد سال گذشته در کشور ۷/ ۱ میلیون تن شکر و ۸۰۰‌هزار تن سایر شیرین‌کننده‌‌‌ها تولید شده است. با توجه به ۲ میلیون و ۳۰۰‌هزار تن شکر مورد نیاز کشور در هر سال، به نظر می‌رسید حجم تولید شکر و سایر شیرین‌‌‌کننده‌‌‌ها برای مصرف خانوارها و صنف و صنعت کفایت کند. با این حال سال گذشته قریب یک میلیون تن شکر نیز با ارز ترجیحی وارد کشور شده است.

این در حالی است که شکر به عنوان کالای اساسی با تعرفه یک ‌درصد وارد می‌شود و مالیات ارزش افزوده آن نیز از سال گذشته از ۹‌درصد به یک‌درصد کاهش پیدا کرد. انتظار دولت این بود که مساعدت یارانه‌‌‌ای در کنار معافیت مالیاتی، قیمت شکر و کالاهای وابسته به آن را مهار کند. اما در عمل نه‌تنها این دسته کالاها با چند‌‌‌بارافزایش قیمت مصرف‌کنندگان را شوکه کردند، بلکه با توجه به اختلاف ۳۰۰دلاری هر تن شکر سوبسیدی در داخل کشور و کشورهای همسایه، بخشی از این شکر یارانه‌‌‌ای به‌‌‌صورت فله‌‌‌ای و قاچاقی از کشور خارج و بخشی دیگر در قوطی‌‌‌های نوشابه، پاکت‌‌‌های آبمیوه، کیک و شکلات ریخته شد و به اسم «صادرات» از کانال‌‌‌های رسمی از کشور خارج شد.

مجموعه این اتفاقات، این سوال را پیش آورد که چرا تخصیص ارز ترجیحی بر قیمت نهایی این کالا و کالاهای وابسته به آن تاثیر‌گذار نبود و رشد فزاینده قیمت‌ها در این گروه‌‌‌های کالایی همچنان ادامه دارد؟

اقتصاددانان برای این سوال، پاسخ روشنی دارند و اتفاقا بر همین اساس بود که از همان ابتدا هشدار دادند سیاست چندنرخی کردن ارز، به مدیریت مصرف و قیمت منجر نخواهد شد.

آنها با اشاره به ادوار مشابه گذشته یادآور شدند در سیستم چند‌نرخی ارز نه‌تنها سوداگری‌‌‌ها با هدف کسب سود از اختلاف نرخ‌های مختلف افزایش می‌‌‌یابد، بلکه خود، موجب تشدید رشد نرخ ارز می‌شود و در چنین بازاری، بسته به اینکه نهاده‌‌‌های وارداتی یا کالا با چه نرخی وارد می‌شود، قیمت‌های متفاوتی خواهد داشت و تعادل تخصیص ارز و مدیریت قیمت‌ها را به هم می‌‌‌زند.

به گفته اقتصاددانان چند مولفه دیگر پیچیدگی شرایط اقتصادی در اتمسفر یادشده را تقویت می‌کند.

اول) به دلیل بالارفتن هزینه تولید و جهش‌‌‌های قیمتی، واحدهای تولیدی یا تعطیل می‌‌‌شوند یا کمتر از ظرفیت خود تولید می‌کنند که این وضعیت بعد از مدتی با کاهش عرضه و تشدید بیکاری به رکود تورمی منجر می‌شود.

دوم) اختصاص ارز به برخی کالاها باعث می‌شود کالاهای یارانه‌‌‌ای ارزان‌‌‌تر از میانگین جهانی باشد. این کالاهای ارزان برای مصرف‌کنندگان خارجی بسیار وسوسه‌‌‌کننده است و به همین دلیل می‌‌‌کوشند از مبادی رسمی و غیررسمی، هم کالا و هم سوبسید چسبیده به آن را ببلعند و عمدتا نیز موفق می‌‌‌شوند؛ درنتیجه عرضه کالا در بازار داخلی کاهش یافته و افزایش تقاضا در کنار کمبود احتمالی به واسطه صادرات قانونی و غیرقانونی، به افزایش قیمت می‌انجامد.

سوم) کالاها و خدمات نیز با توجه به میزان وابستگی‌‌‌شان به نهاده‌‌‌ها یا کالاهای واسطه‌‌‌ای وارداتی همچنین فشار وارده از انتظارات منفی، با رشد شدید قیمت مواجه می‌شوند. این وضعیت با کاهش ارزش پول وخیم‌‌‌تر شده و رهاوردی جز افزایش دائمی سطح قیمت‌ها ندارد.

بر همین اساس بود که به‌‌‌رغم اختصاص ارز ترجیحی، شاخص بهای کالاهای خوراکی و آشامیدنی از کالاهایی که مشمول این مساعدت یارانه‌‌‌ای نبودند، نوسان بیشتری یافت و در این میان قیمت شکر، همواره رو به رشد بود؛ به‌‌‌گونه‌‌‌ای که فقط از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۸ حدود ۱۵۹‌درصد رشد قیمت داشت.

واقعیتی که اقتصاددانان آن را گوشزد می‌‌‌کردند، این بود که میزان انتقال تغییرات نرخ ارز بر قیمت‌ها در همه بازارها یکسان نیست و بررسی روند رشد قیمتی شکر در یک دهه گذشته نشان می‌دهد نرخ ارز نتوانسته اثرمعناداری بر قیمت شکر داشته باشد و قیمت کالاهای وابسته به آن را تعدیل کند و در عین حال در این بازار بی‌ثباتی نسبی نیز به وجود آورده است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد با وجود اینکه قیمت شکر بعد از چندنرخی شدن ارز، به صورت دستوری تعیین شد، اما کمتر عملی شد.

تاثیر ناقص و محدود نرخ ارز بر قیمت شکر و محصولات جانبی‌‌‌اش در دوره اجرای سیاست ارز ترجیحی، سبب شد افزایش قیمت این کالا بیشتر از زمانی باشد که تحت حمایت ویژه ارزی نبود و به قولی دلارهایی که صرف کاهش قیمت شکر شد، به جای سرکه انگبین، صفرا فزود! دولت، قیمت ارزی را که صرف خرید و واردات شکر می‌شود تقریبا ثابت نگه داشته است اما قیمت‌ها بدون توجه به این مساعدت‌های مالی و مالیاتی همچنان رو به رشد است تا این واقعیت را گوشزد کند که یارانه اختصاصی به یک کالا لزوما به کاهش قیمت نمی‌‌‌انجامد و چه‌‌‌بسا بازار را مستعد نوسان و آشفتگی و البته جهش قیمت‌ها کند.

مشاهدات میدانی «دنیای‌اقتصاد» موید این واقعیت است که حداقل در بازار شکر پیش‌بینی اقتصاددانان درست بود. چرا که دولت به پشتوانه حمایت‌‌‌های یارانه‌‌‌ای و معافیت‌‌‌های مالیاتی قیمت شکر را ۲۵‌هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرده اما همین شکر در بسته‌‌‌های ۷۰۰، ۹۰۰ و ۱۰۰۰ گرمی با قیمت ۴۲ تا ۶۰‌هزار تومان فروش می‌رود.

این در حالی است که وقتی زمزمه آزاد شدن قیمت شکر مطرح شد، ذی‌نفعان این بازار فریاد سردادند که حذف سوبسید شکر قیمت این کالا را دو برابر قیمت یارانه‌‌‌ای یعنی دوبرابر ۱۸هزار و ۵۰۰ تومان می‌کند. یارانه شکر با هدف اینکه قیمت این کالا ۳۷‌هزار تومان نشود حفظ شد و امروز قیمت هر کیلو شکر در یک بسته‌‌‌بندی معمولی کمتر از ۴۲‌هزار تومان نیست!

این وضعیت در کالاهای وابسته به شکر یعنی آبمیوه، نوشابه، شیرینی و شکلات و کنسروها که متاسفانه مشمول قیمت‌گذاری هم نیستند، وضعیت به‌‌‌مراتب بدتری دارد و این پرسش را ایجاد کرده که چرا این دیکته‌‌‌ای که از ابتدا غلط بود، دوباره نوشته شد؟ چرا سیاست‌‌‌های شکست‌خورده تکرار شد و چه مصلحتی است که سبب نمی‌شود این قطار به ریل درست بازگردد؟

افزایش قیمت جهانی شکر چه تأثیری بر گروه قند و شکر دارد؟

جدا از مطالب ذکر شده بررسی‌‌‌های قیمت جهانی شکر نیز نشان می‌دهد بعد از ممنوعیت صادرات شکر در هند، قیمت جهانی این محصول صعودی شد و به سقف سه‌ماهه خود رسید. همین امر سبب شد تا خواه‌‌‌ناخواه توجه اهالی بازار سرمایه به سهم‌‌‌های گروه قند و شکر جذب شود. اما نکته‌‌‌ای که نباید در رابطه با این قضیه فراموش کرد، بحث بالا رفتن هزینه تولید شرکت‌های مصرف‌کننده شکر است.

بررسی بازارهای جهانی نشان می‌دهد که قیمت جهانی شکر از دو ماه گذشته تاکنون افزایش یافته و به سقف سه‌ماهه خود رسیده است. به طوری که این محصول با شکست مقاومت ۷۰۰ دلار به ازای هر تن، توانست به قیمت ۷۰۹ دلار به ازای هر تن برسد و توجه همگان را به خود جلب کند.

ممنوعیت صادرات شکر در هند به دلیل خشکسالی مهم‌ترین دلیل وضعیت کنونی قیمت شکر است. از طرفی تولید شکر در تایلند نیز پایین آمده و همین امر احتمال کاهش صادرات این کشور را نیز مطرح می‌کند. بنابراین برگشت قیمت شکر در آینده نزدیک، دور از انتظار است و باید دید وضعیت این محصول در آینده چه خواهد شد؟

سهام تولیدکنندگان شکر رشد می‌کند؟

در بررسی اولیه، شاید نرخ فروش شکر در بازار داخل دستوری باشد، اما اگر هزینه‌‌‌ واردات شکر افزایش یابد، این روند در ادامه راه، تاثیر خود را بر قیمت داخلی شکر خواهد گذاشت. اما مساله‌ای که در حال حاضر مهم است، تاثیر کوتاه‌‌‌مدت این خبر است.

نگاهی به وضعیت گروه قندی بازار سرمایه در روز‌‌‌های گذشته نشان می‌دهد، خبر افزایش قیمت جهانی شکر در کوتاه‌‌‌مدت، به سود قندی‌‌‌ها رقم خورده است. برای اثبات این قضیه کافی است وضعیت شاخص گروه قند و شکر در روزهای گذشته بررسی شود.

بررسی چارت شاخص قند و شکر نشان می‌دهد، میانگین سهم‌‌‌های این گروه با رشد حدود چهار درصدی عملکرد خوبی را از خود بر جای گذاشته‌‌‌اند. نگاهی به نقشه بازار این گروه نیز حاکی از آن است که اکثر نمادهای قندی با نوسان مثبت معامله شده‌‌‌اند.

اما داستان افزایش قیمت جهانی شکر در رابطه با شرکت‌های غذایی که از این محصول به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند، متفاوت است.

از آنجا که حدود ۴۰‌درصد از شکر مصرفی داخل از طریق واردات تأمین می‌شود و قیمت جهانی این محصول در هفته‌‌‌های گذشته افزایش داشته، بهای تمام‌‌‌شده شرکت‌هایی که مواد اولیه آنها شکر است، در آینده نزدیک بالا می‌رود.

در این صورت هزینه تولید این شرکت‌ها در آینده نزدیک بالا خواهد رفت. از آنجا که قیمت فروش محصولات این شرکت‌ها نیز دستوری است، باید دید شرکت‌های نام‌‌‌برده با کاهش حاشیه سود چه خواهند کرد.

به هر حال اگر وضعیت کنونی شکر ادامه یابد، نباید منتظر گزارش‌‌‌های ماهانه خوبی از شرکت‌های مذکور بود و کاهش سودآوری آنها نیز دور از انتظار نخواهد بود.


دنیای اقتصاد
اخبار مرتبط
شکر به‌زودی ارزان می‌شود
شنبه 1402/07/01 ساعت 12:04
شکر به‌زودی ارزان می‌شود
دبیر انجمن صنایع قند و شکر ایران گفت: کمبودی در تنظیم بازار و تأمین شکر نداریم و تا چند روز آینده قیمت شکر به نرخ مصوب بازمی‌گردد.
سوداگری با شکر یارانه‌ای
سه‌شنبه 1402/06/28 ساعت 10:18
سوداگری با شکر یارانه‌ای
اگر دولت سوبسید شکر را قطع کرده و همان را نقدی یا با کوپن‌های الکترونیک به مردم بدهد و قیمت شکر نیز آزاد شود، فقط دلالان و برندهای غیرمنصفی ضرر می‌کنند که بعد از چندنرخی شدن قیمت ارز، شکر را با کمک یارانه‌ای دریافت کردند و درمقابل قیمت محصولشان را چندبرابر کردند.
نوشابه‌های آمریکایی به افتخار چه کسانی باز می‌شود؟!
سه‌شنبه 1402/06/28 ساعت 10:04
نوشابه‌های آمریکایی به افتخار چه کسانی باز می‌شود؟!
بیش از 80 درصد از حجم شکر مصرفی در کشور ما که با ارز ترجیحی و پرداخت یارانه هزاران میلیارد تومانی به صنف و صنعت عرضه می‌شود صرف تولید نوشابه‌های عمدتا آمریکایی شده و بدون هرگونه نظارت بر قیمت‌گذاری آن، روانه بازار می‌شود!
درخواست رئیس سازمان حمایت برای بازنگری در قیمت گندم و شکر صنف و صنعت
یکشنبه 1402/06/26 ساعت 16:59
درخواست رئیس سازمان حمایت برای بازنگری در قیمت گندم و شکر صنف و صنعت
رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خواستار بازنگری در قیمت گندم و شکر مورد نیاز صنف و صنعت شد.
ریل کج قیمت‌گذاری شکر
یکشنبه 1402/06/26 ساعت 08:49
ریل کج قیمت‌گذاری شکر
شکر برای نوشابه؛ 25500 تومان/ شکر برای سفره مردم؛ 46000 تومان
نظرات
آگهی تبلیغاتی

آخرین اخبار

افزایش شمار شهدای جنگ غزه
سوریه در حال تبدیل‌شدن به عرصه جنگ نیابتی ترکیه و اسرائیل
جهاد اسلامی: کشتار در بیت لاهیا یک جنایت جنگی است
حملات وحشیانه آمریکا و انگلیس به صنعا؛ 18 شهید و زخمی در بمباران مناطق مسکونی +فیلم
وزیر خارجه هند: روابط عمیق تهران - دهلی نو بر پیوندهای تاریخی استوار است
ترامپ معطل شدن فرستاده ویژه خود در روسیه را رد کرد
تغییر سیاست در کانادا به نفع نامزدهای ضدترامپ
رد ادعاهای بی‌اساس گروه هفت درباره جمهوری اسلامی ایران
گفتگوی تلفنی وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و بولیوی
آغاز واریز سود سهام عدالت؛ از فردا
پادکست | حضرت ایوب:پیامبر صبر و شکر
ترامپ: جنگ جهانی سوم می‌تواند بسیار آسان آغاز شود
برگزاری نشست شورای عالی کار برای تعیین حداقل دستمزد
گسترش شاعران متعهد و انقلابی جوان امید‌آفرین است
کانادا دستور بازنگری در قرارداد خرید جنگنده‌های اف-35 آمریکا را صادر کرد
نورنما | ولادت امام حسن مجتبی(ع)مظهر جود و کرم و بخشش،مبارک باد
سرلشکر سلامی: باید از تجربه تلخ برجام درس گرفت
دیدار سفیر جدید ایران در انگلیس با عراقچی
دادستان کل کشور:: دادستان‌ها مکلف به نظارت ویژه در ایام تعطیلات هستند
سودان: هیچ درخواستی برای اسکان فلسطینی‌ها دریافت نکرده‌ایم
بوژوویچ: می‌خواهیم در جدول جابجا شویم/ ذوب آهن هفته پیش به ما هشدار داد
پزشکیان: نخبه‌ای که به مملکتش فکر نکند به چه درد می‌خورد؟
چندین کشته در انفجار شدید در لاذقیه
عراقچی: به‌دنبال تقویت بیشتر شراکت برای سعادتمندی ایران و هند هستیم
رسانه غربی: دوروف فرانسه را ترک کرد
عارف مصوبه معافیت کارفرمایان با حداکثر پنج کارگر را ابلاغ کرد
نزاع دسته جمعی در لنگرود منجر به قتل شد
واکنش حماس به کشتار بیت‌لاهیا
موشه یعالون: نتانیاهو اجرای توافق را برای راضی نگه داشتن اسموتریچ به تعویق می‌اندازد
استارمر: امنیت بریتانیا از اوکراین آغاز می‌شود
کشته شدن 1500 غیرنظامی در ساحل سوریه
2 شهید در حمله رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان +فیلم
دستور ترامپ به تعدیل نیرو در 7 سازمان دولتی دیگر از جمله نهاد ناظر بر VOA
رئیس مجلس 4 قانون را ابلاغ کرد
پشت پرده پیام ترامپ به تهران؛ادامه فشار یا تغییر رویکرد؟
رویکردهای دو گانه پیرامون محتوای نامه ترامپ به ایران
هاراگیری به جای یقه‌گیری
توافق خوب؛ نه هر توافقی
ماهیت پاسخ ایران به نامه ترامپ
14 سد کمتر از 15 درصد ذخیره آب دارند
واریز 445 میلیارد تومان سود به حساب سهام‌داران
رشد 42 هزار واحدی شاخص کل بورس
رایزنی اولیانوف با گروسی درباره برنامه هسته‌ای ایران
پزشکیان: مشکلات کشور با دستور و بگیر و ببند حل نخواهد شد
ایران از طریق مذاکره با اروپا زمان می‌خرد
سکه 80 میلیون تومانی شد
قتل عام خانوادگی در اربیل
ترامپ و نتانیاهو همچنان به دنبال کوچ اجباری مردم غزه/ 3 کشور آفریقایی در لیست
انیمیشن سینمایی «بچه زرنگ» به اکران آنلاین رسید
آغاز توزیع ایران چک های 200 هزار تومانی